Miasto w środk. Birmie, nad rz. Irawadi, ośr. adm. okręgu Mandalaj. - 418 tys. mieszk. (1985); założone 1867 przez króla Mindona, jako kolejna stol. Birmy; 1885 zdobyte przez Anglików; 1942 zniszczone przez Japończyków po zaciętych walkach z wojskami brytyjskimi. Drugie co do wielkości miasto w Birmie; ośr. przemysłu włók., spoż. (łuszczarnie ryżu, browary), drzewnego, metal. (narzędzia roln.), stocznia rzeczna; duży ośr. rzemiosła (m.in. wyroby ze złota i srebra, szlifiernie kamieni szlachetnych, tkactwo); ważny buddyjski ośr. rel.; uniw. (zał. 1964); port rzeczny, węzeł kol. (m.in. połączenie z Rangunem i Mjitkiną), port lotniczy. W centrum Mandalaju wzgórze z licznymi stupami, świątyniami, pawilonami i cytadelą (2 × 2 km) oraz ceglano-drewn. pałacem król. z 2 poł. XIX w. (zniszczony 1944, obecnie odrestaurowany) z basztami ze szpilowatymi zwieńczeniami, zdobiony kam. i drewn. rzeźbami, barwnymi polichromiami wykładanymi jaspisem i lustrzaną mozaiką, z setkami ażurowych drewn. celek król. haremu; w mieście różnorodność form arch. - liczne pagody chiń., klasztory buddyjskie, posągi Buddy z XIX w., meczety, kościoły katol., dzielnica z klas. ang. architekturą kolonialną. Na pn.-wsch. od Mandalaju stare (znane od średniowiecza) kopalnie rubinów i szafirów.

Shwenandaw. Shwenandaw Kyaung - klasztor z drewna tekowego. Ten budynek ze sczerniałego drewna o ścianach pokrytych koronkową rzeźbą stał kiedyś w obrębie murów pałacowych. W nim zmarł król Mindon. Jego syn Thibaw - ostatni król Birmy przeniósł pawilon poza obręb murów dzięki czemu ocalał.

Fort Mandalay - miejsce, w którym stał ceglano-drewniany pałac królewski zbudowany w 1857 roku, zniszczony w 1944 roku podczas okupacji japońskiej, obecnie odrestaurowywany.
Centralną część miasta zajmuje odbudowany po pożarze w 1947 roku rozległy fort, otoczony z czterech stron ogromną fosą i 33-metrowej wysokości wieżami strażniczymi.

Wzgórze Mandalay wznosi się na wysokość 226 m n.p.m. górując nad miastem, Na zboczach wzgórza i na szczycie znajdują się ciekawe buddyjskie świątynie. Na górę można wspiąć się po niekończących się schodach z mnóstwem straganów z pamiątkami albo wjechać ich ruchomą odmianą.
Świątynia na Mandalay Hill odróżnia się od innych budowli o tym samym charakterze. Jej ściany, kolumny i wieżyczki wykładane są tysiącami czy może nawet milionami małych lusterek. Chciało by się powiedzieć: lustrzana pagoda. Cztery ołtarze i cztery posągi Buddy patrzące w cztery różne strony świata. A na tarasie wykładanym kafelkami bosonodzy turyści.
Zgodnie z turystycznym ceremoniałem wypada znaleźć się tam tuż przed zachodem słońca. Można wspinać się schodkami od bramy strzeżonej przez dwa białe lwy. Ale warto wiedzieć, że od tej samej bramy pod szczyt kursują wąziutką drogą pick-upy (200 kyatów od cudzoziemca, od miejscowych mniej). Potem turyści muszą jeszcze wykupić bilet za 3 FEC i już można wejść na taras świątyni... (są tu nawet ruchome schody i winda!)

Pałac Królewski zniszczony w czasie walk w 1945 r. Z całego kompleksu pałacowego, będącego wspaniałym przykładem drewnianej architektury birmańskiej, zachował się jedynie jeden obiekt - pawilon klasztorny. Pozostałe obiekty zostały w mało wierny sposób zrekonstruowane w ostatnich latach.

Kuthodaw Pagoda - kompleks świątynno-klasztorny z 1857 r. Wokół centralnej świątyni znajduje się 729 białych kaplic z marmurowymi tablicami, na których wyrzeźbione zostały teksty podstawowego kanonu buddyjskiego - "Tripitaki". Z tego względu ten zespół świątynny uznawany jest za "największą księgą świata". W 1900 roku wydrukowano go na papierze - powstało 38 tomów, każdy po 400 stron. Kuthodaw Paya o siódmej rano oferuje szansę na wstęp bez płacenia 3$

Pagoda Mahamuni - świątynia z 1784 r., zwana też Arakan Pagoda, jeden z najważniejszych i największych kompleksów świątynnych współczesnej Birmy. Licznie odwiedzana przez pielgrzymów z całego kraju. W centralnej bogato zdobionej kaplicy znajduje się ogromny posąg Buddy wykonany ze złota, ozdobiony ogromną ilością szlachetnych kamieni.
Posąg Buddy, został tu sprowadzony z Mrauk Oo w 1784 roku i już wtedy uznawano go za bardzo stary. Czterometrowa postać jest wykuta w brązie, ale przez lata tysiące pobożnych buddystów pokryło figurę 15 cm warstwą płatków złota.