KOMPLEKS ŚWIĄTYŃ ANGKOR
"Angkor" w dosłownym tłumaczeniu oznacza "Stolica" lub "Święte Miasto". Tym terminem określana jest nazwa
stolicy imperium Khmerów. Ruiny świątyń pochodzą z okresu między IX a XII w., który był jednocześnie czasem
największego rozwoju potęgi imperium khmerskiego, czasem największego rozkwitu khmerskiej architektury,
sztuki i cywilizacji. W okresie świetności w Angkor Wat mieszkało ponad milion ludzi. Był to czas, kiedy
khmerscy królowie budowali potężne systemy irygacyjne, wspaniałe świątynie, a ich wpływy militarne,
ekonomiczne i kulturalne obejmowały całą współczesną Kombodżę i znaczne połacie Laosu, Tajlandii i Wietnamu.
Angkor Thom
koniec XII w. - pocz. XIII w.; król Jayavarman VII
Angkor Thom ("Wielki Angkor") jest ostatnią stolicą imperium Khmerów. W 1181 roku król Jayavarman VII
wyzwolił Angkor od panowania armii Cham. Następnie potężny władca zapoczątkował prawdziwą gorączkę
budowania w całym imperium. Angkor Thom zostało nową stolicą. Król przebudował kilka istniejących budowli,
dookoła nich zbudował miasto, które kazał otoczyć fosą i murem. Angkor Thom ma pięć bram, wśród nich
"Bramę Zwycięstwa" prowadzącą do Pałacu Królewskiego. Każdą bramę, jak wiele innych zbudowanych przez króla
Jayavarmana VII, ozdabiają cztery potężne twarze. Najokazalej prezentuje się brama południowa (The South Gate of Angkor Thom).
Bayon
koniec XII w.; król Jayavarman VII
Bayon należy do najpiękniejszych świątyń kompleksu Angkor. Potężne kamienne twarze Bayonu należą do
najbardziej znanych dzieł klasycznej sztuki i architektury khmerskiej. W świątyni jest 37 wież i niemal
wszystkie zostały ozdobione wielkimi twarzami spoglądającymi w cztery strony świata. Naukowcy debatują
nad tym czyje to są twarze. Niektórzy twierdzą, że jest to twarz Loksvary (współczującego mnicha; buddyzm
Mahajana); inni, że jest to połączenie twarzy Buddy i króla Jayavarmana VII.
Świątynia Bayon była królewską świątynią Jayavarmana VII i jest szczytowym osiągnięciem architektonicznym
jego panowania.
Baphuon
poł. XI w.; król Udayadityavarman II
To sanktuarium zwane jest czasami największą układanką świata. Przed wojną domową grupa archeologów
pieczołowicie badała ją kamień po kamieniu, jednak w czasach rządów Czerwonych Khmerów ich skrupulatnie
prowadzone zapiski zostały zniszczone. Kiedy badacze powrócili, zastali tysiące elementów i najmniejszej
nawet wskazówki, jak należy je poukładać. Lata badań doprowadziły do rozpoczęcia jednego z najbardziej
ambitnych projektów renowacyjnych w Angkorze. Obiekt w znacznej mierze stanowią ruiny z późniejszymi
zmianami i dodatkami, do których należy pochodzący z XV w. 40-metrowy posąg leżącego Buddy po zachodniej
stronie.
Baphuon wznosi się 200 m na północny zachód od świątyni Bayon. Powstała za rządów Udayadityavarmana II
(1050-1066) w centrum stolicy, jako trzecia z angkorskich świątyń.
Phimeanakas
koniec X w. - pocz. XI w.; król Jayavarman V
Świątynia królewska, niegdyś zwieńczona złotą wieżą lub iglicą. W formie trzypoziomowej piramidy
zbudowanej z laterytu.
Taras Słoni
koniec XII w., król Jayavarman VII
Potężny mur o wys. 2.5 metra, biegnący przez środek Angkor Thom, ozdabiają płaskorzeźby przedstawiające
słonie i garudy (mitologiczny ptak). Taras zbudował król Jayavarman VII, jednak jego następcy znacznie go
rozbudowali.
Taras Trędowatego Króla
koniec XII w., król Jayavarman VII
Położony na północnym krańcu Tarasu Słoni, ozdobiony płaskorzeźbami przedstawiającymi węże naga, demony
i inne mitologiczne zwierzęta. Nazwa pochodzi od statui, która znajduje się na szczycie tarasu.
Ta Keo
koniec X w. - pocz. XI w., król Jayavarman V
Wysoka świątynia poświęcona bogu Sziwa. Pierwsza budowla w całości zbudowana z kamienia, Ta Keo była
królewską świątynią Jayavarmana V. Wiele budowli z okresu Angkor nigdy nie zostało dokończonych, jednak
budowę Ta Keo porzucono bardzo wcześnie, na etapie dekoracji, których jest niewiele.
Ta Prohm
poł. XII w. - pocz. XIII w.; król Jayavarman VII
Buddyjska świątynia jest jedną z największych budowli okresu angkorskiego.
Labirynt wąskich korytarzy i rozpadających się kamiennych bloków porastają korzenie starych drzew.
Angkor Wat
pocz. - poł. XII w.; król Suryavarman II
Angkor Wat po prostu poraża swoją wielkością. Swoim kształtem przypomina masywną, trzystopniową piramidę,
zwieńczoną pięcioma wieżami, z których najwyższa góruje 65 metrów nad ziemią.
Angkor Wat zbudował panujący nad potężnym imperium khmerskim, król Suryavarman II. Świątynia była
poświęcona hinduskiemu bogu Wishnu. Angkor Wat otoczony jest fosą i zewnętrznymi murami o wymiarach 1300
metrów na 1500 metrów. Sama świątynia zajmuje obszar o powierzchni 1 km kw. i składa się z trzech poziomów
zwieńczonych centralną wieżą. Ściany budowli zostały ozdobione płaskorzeźbami. Szczególne wrażenie
wywierają ściany niższego poziomu ozdobione scenami z mitologii hinduskiej oraz scenami ze zwycięskich
wojen króla Suryavarmana II. Wrażenia osób odwiedzających Angkor Wat po raz pierwszy są niezapomniane.
Pre Rup
koniec X w.; król Rajendravarman II
Według inskrypcji, na stelli fundacyjnej świątynia zbudowana w 961 r (zaledwie 9 lat po Mebonie Wschodnim)
przez tego samego fundatora, Rajendravaramana (944-968), Wg tejże stelli poświęcona 10-ciu bogom, ale
głównym patronem jest Sziwa. Architektonicznie jest bardzo podobna do Mebonu wschodniego; na 3
laterytowych tarasach leży platforma z piaskowca, na której stoi 5 wież zbudowanych z cegły. Cegły spojone
są roślinnym klejem. Na 2 tarasie stoi 12 małych, bardzo zrujnowanych wież - sanktuariów. Kiedyś każda
z nich zawierała lingę. Wejście na tarasy prowadzi przez gopurę - bogato zdobioną bramę. Schody i naroża
tarasów strzeżone są przez pary lwów. Wyjątkowo piękny jest kolor laterytu, z którego zbudowane są mury
zewnętrzne I tarasu. Wszystkie wieże pokryte były kiedyś sztukaterią.
Pre Rup jest już typową świątynią - górą, Piramidą z 5-ma wieżami symbolizującymi szczyty mitycznej góry
Meru, z której rządzi bóg władca - Dewaradża.
Banteay Srey
koniec X w.; król Rajendravarman
Nazwę"Banteay Srey" można przetłumaczyć jako "Twierdza Kobiet", jednak jest to współczesna nazwa, która
prawdopodobnie odnosi się do delikatnego piękna płaskorzeźb zdobiących budowlę. Budowę świątyni rozpoczął
potężny władca Rajendravarman, a ukończył król Jayavarman V. W Banteay Srey znajdują się płaskorzeźby
zaliczane do najpiękniejszych egzemplarzy klasycznej sztuki khmerskiej. Stosunkowo małe rozmiary świątyni,
jej nietypowy kolor (odcień różowego) i kształt nadają jej szczególną atmosferę. Zabytek odkryli francuscy
archeolodzy dosyć późno, bo dopiero w 1914 roku. Świątynia Banteay Srey znajduje się 38 km od Siem Reap.
Mebon Wschodni
koniec X w.; król Rajendravarman II
Świątynia zbudowana w 952 r za panowania Rajendravarmana (944-968). Wg inskrypcji patronem świątyni był
Sziwa, a poświęcona była rodzicom króla.
Pierwotnie wznosiła się pośrodku ogromnego zbiornika wodnego.
Dostęp do świątyni był możliwy tylko łodzią. Dziś po baraju wschodnim, zawierającym do 40 mln m3 wody nie
ma śladu.
Mebon Wschodni nosi już cechy światyni-góry, ale zamiast stromej piramidy, zbudowano 5-cio poziomową
platformę z laterytu, stojącą na naturalnym wzgórzu pośrodku baraja, dźwigającą 5 wież świątyni.
W każdym rogu 1-go tarasu stoją słonie w uprzęży. Każde z 4 wejść na szczyt świątyni na każdym z 5
poziomów strzeżone jest przez parę lwów. Na 2-gim obszernym tarasie, wokół centralnie wznoszącego się 3-go
tarasu, stoi 8 małych wież z cegły. Każda z wież świątyni posiada 4 drzwi, ale tylko wschodnie są otwarte,
pozostałe są fałszywe.
Ta Som
koniec XII w; król Jayavarman VII
Nietrudno przeoczyć te maleńką świątynię, warto tu jednak wstąpić, aby zobaczyć wschodnie wejście, którego
kamienne bloki oplatają korzenie drzew i pnączy.
Maleńka świątynia zdaje się być miniaturą Ta Prohm lub Banteay Kdei. Mury zewnętrzne obejmują obszar
o wymiarach 200 x 240 m. Wewnętrzny dziedziniec utworzony jest przez galerie o wymiarach 20 x 30 m,
zbudowane z laterytu i piaskowca. Na skrzyżowaniach galerii wznoszą się niewysokie wieże, wszystkie
ozdobione koroną z kwiatów lotosu.
Neak Pean
koniec XII w.; król Jayavarman VII
Główna wieża Preah Neak Pean wznosi się pośrodku kwadratowego zbiornika. Dokoła symetrycznie rozmieszczone
są cztery mniejsze baseny, każdy z rzeźbioną fontanną. Sanktuarium zostało zbudowane za panowania
Jayavarmana VII na wyspie pośrodku ogromnego zbiornika, zwanego baray, który dostarczał wody Preah Khan.
Preah Khan
koniec XII w.; król Jayavarman VII
Wzniesiona na podobnym planie co Ta Prohm Preah Khan (Święty Miecz) jest w lepszym stanie. Południowy
korytarz w kształcie krzyża to plątanina pnączy i kamieni, która stwarza niepowtarzalny nastrój. Przy
wschodnim wejściu stoi ciekawa dwupoziomowa budowla, która przypomina zabytki architektury greckiej.
Niewykluczone, że podczas budowy Angkor Thom, przestronna Preah Khan służyła Jayavarmanowi VII za
tymczasową rezydencję.
Banteay Kdei
koniec XII w. - pocz. XIII w.; król Jayavarman VII
Duży kompleks świątynny, odrestaurowany tylko w nieznacznym stopniu. Banteay Kdei zbudowano na miejscu
innej istniejącej wcześniej świątyni. Świątynię, jak i wiele innych budowli króla Jayavarmana VII,
zbudowano nieco chaotycznie; jej projekt zmieniano kilkakrotnie już w czasie budowy. Do jej konstrukcji
użyto nietrwałych materiałów, co przyczyniło się do szybkiego zniszczenia świątyni. W tej chwili w świątyni
prowadzone są prace renowacyjne. Do dzisiaj nie udało się ustalić komu poświęcono świątynię.
Srah Srang
poł. X w. - koniec XII w.; król Jayavarman VII
Świątynia Srah Srang znajduje się naprzeciwko Banteay Kdei. Powstała w X w., całkowicie przebudowana
w XII w. za panowania króla Jayavarmana VII. Ruiny świątyni odbijają się w wodzie pobliskiego jeziora
i wyglądają szczególnie pięknie o zachodzie słońca.
|