Wszystkie bramy, prócz Bramy Złotej po południowej stronie Haram ash-Sharif (Wzgórza Świątynnego) są czynne.
Każda z bram ma co najmniej trzy nazwy: pierwszą używaną przez Arabów, drugą stosowaną przez Żydów i trzecią
nazwę - angielską - przyjętą przez wiele innych nacji.
BRAMA JAFFY. Przy tej bramie rozpoczynała się niegdyś droga do Jaffy; była to zarazem główna
droga do miasta. W przeszłości od bramy do Cytadeli ciągnął się mur; w 1898 turecki sułtan Abdul Hamid
nakazał go zburzyć a fosę zasypać, by umożliwić wjazd do miasta niemieckiemu cesarzowi Wilhelmowi II wraz
ze świtą. Wewnątrz, zaraz obok bramy, znajdują się dwa groby, w których - jak się sądzi - leżą architekci
ścięci na rozkaz Sulejmana za pozostawienie góry Syjon na zewnątrz murów miejskich.
Brama Jafy jest niewielką bryłą, przez którą przebiega zygzakowaty tunel dla pieszych (wygięty kształt
przejścia miał na celu zmniejszenie impetu atakujących oddziałów wroga - takie samo rozwiązanie zastosowano
w Bramie Damasceńskiej i Syjońskiej). Po arabsku nazwa bramy brzmi Bab al-Khalil (Brama Przyjaciela), co
odnosi się do świętego miasta Hebron (po arabsku Al-Khalil). Po hebrajsku brama nazywa się Sha`ar Yafo, gdyż
był to początek starej drogi prowadzącej do historycznego portu Jafa.
BRAMA DAMASCEŃSKA. Najatrakcyjniejsza i najbardziej zatłoczona. Nazwali ją tak Chrześcijanie,
ponieważ tu zaczynała się droga do stolicy Syrii. Po hebrajsku zwie się Brama Nablus (Sha`ar Shechem),
ponieważ ta sama droga prowadziła również do żydowskiej stolicy Samarii. Po arabsku zwie się Brama Kolumny
z powodu pobliskiej kolumny wzniesionej przez rzymskiego cesarza Hadriana.
Sama brama w obecnej postaci pochodzi z czasów Sulejmana Wspaniałego, choć w tym miejscu brama istniała
już na długo przed przybyciem Turków. Było to główne wejście do miasta już w czasach Agryppów, którzy
panowali w I wieku p.n.e. Za panowania cesarza rzymskiego Hadriana brama została znacznie powiększona.
Fundamenty "Wielkiej Bramy" Hadriana odkryto podczas prac restauracyjnych w 1967 r. i obecnie
są udostępnione turystom. Stojąc twarzą do zewnętrznej strony bramy, należy wejść na schody po prawej
stronie prowadzące na niewielki placyk, przejść przez drzwi pod przejściem i po prawej, u podnóża muru,
widoczna będzie stara brama rzymska. Jest to właściwie tylko jedno z dwóch małych wejść, które otaczały
dużo większą bramę centralną (wyraźnie przedstawioną na miedzianej tablicy na murze).
Wewnątrz widać ślady prowadzonych na tym terenie wykopalisk. Obszerne sale mieszczą obecnie kolekcję
przedstawiającą historię bramy i jej okolic. Tędy prowadzi też droga do jednego z wejść na mury obronne.
Arabowie znają tę bramę pod nazwą Bab al-Amud (Brama Kolumny) pochodzą od wzniesionej przez cesarza
Hadriana kolumny, która stała niegdyś na placu za bramą. Kolumna ta pokazana jest na mapie z Madaby, czyli
mozaice bizantyjskiej odkrytej w Jordanii, której kopia wystawiona jest na obszarze wykopalisk na Cardo
rzymskim.
BRAMA HERODA. Tędy 15 lipca 1099 r. wkroczyli do Starego Miasta krzyżowcy. Po hebrajsku brama ta
nazywa się Sha'ar HaPerahim, a po arabsku Bab as-Zahra (Brama Kwiatów).
BRAMA LWIA / ŚW. SZCZEPANA. Po klęsce krzyżowców w 1187 r. zaczęto ją nazywać Bramą św.
Szczepana, na pamiątkę ukamienowanego w pobliżu pierwszego chrześcijańskiego męczennika. Nazwa Brama
Lwia nawiązuje do herbu sułtana Mameluków Bajbarsa, używanego później przez Sulejmana.
Nazwa hebrajska Sha`ar Ha` Arayot (Brama Lwów) pochodzi od dwóch par lwów heraldycznych wyrytych po obu
stronach bramy.
BRAMA GNOJNA (OWCZA). Nazwa ma związek z gruzami i nieczystościami - tereny powyżej murów wokół
bramy były lokalnym wysypiskiem śmieci. Arabowie zwą bramę Bramą Maurów lub Mugrebinów z powodu
mieszkających tu w XVI w. imigrantów z północnej Afryki.
W języku hebrajskim nazwa Bramy Gnojnej brzmi Sha`ar HaAshpot. Obecnie najmniejsza z bram miejskich,
niegdyś była jeszcze skromniejszych rozmiarów. Jordańczycy poszerzyli ją w czasach swej władzy nad miastem,
by umożliwić przejazd samochodom. Wciąż widać ślady oryginalnego, węższego łuku osmańskiego.
BRAMA SYJOŃSKA. Arabowie od końca średniowiecza zwą ją Bramą Dzielnicy Żydowskiej. Liczne
dziury po kulach wymownie świadczą o zażartych walkach, jakie toczono w tym rejonie w czasie wojny
o niepodległość (1948r.)
Brama Syjońska musiała zostać wydrążona, aby zapewnić dostęp do klasztoru franciszkanów pozostawionego
przez architektów Sulejmana poza murami miasta. Podczas wojny w 1948r. żołnierze izraelscy, utrzymujący
swe pozycje na górze Syjon, próbowali się tędy przedostać, z desperackim zamiarem przyniesienia pomocy
okupowanej Dzielnicy Żydowskiej. Najpierw próbowali wysadzić mur w miejscu oddalonym o 100 m od bramy
(wciąż widać ślady), a gdy to się nie udało, rozpoczęli frontalny atak, który zakończył się tragicznie.
W bramę wmurowana jest tablica pamiątkowa poświęcona poległym, a podziurawiona kulami fasada świadczy
o tym, jak zażarte walki musiały się tu toczyć. Żydzi nazywają tę bramę Sha`ar Ziyon, a Arabowie Bab Haret
al-Yahud (Brama Dzielnicy Żydowskiej).
BRAMA NOWA. Jest to najmłodsza brama do Starego Miasta zbudowana w 1887 r. przez sułtana Abdula
Hamida; miała ona ułatwić dostęp do miasta od strony nowych osiedli za północnym murem.
Hebrajska nazwa bramy brzmi Sha'ar He-Hadash, a arabska Bab al-Jedid.
BRAMA ZŁOTA. Obecnie zamurowana, niegdyś prowadziła na Wzgórze Świątynne. Niektórzy uważają, że
tędy wjedzie do miasta Mesjasz. Bramę zamurowali prawdopodobnie muzułmanie w VII w., by uniemożliwić
wstęp na Haram esh-Sharif wyznawcom innych religii. Równie popularna jest wersja, że muzułmanie zrobili
to, aby żydowski Mesjasz nie mógł się dostać do Haram.
Wzmianki o wschodniej bramie do świątyni można znaleźć już w Misznie, a w obecnej konstrukcji występują
elementy architektury z czasów Heroda. Niektórzy wierzą, że właśnie tędy Mesjasz dostanie się do miasta
(Ez 44, 1-3).
|