powrót na początek   TurcjaEFEZ
  zdjęcia     Efez   Efez jest najlepiej zachowanym antycznym miastem w basenie Morza Śródziemnego i przypuszczalnie najlepszym miejscem na świecie, w którym można wyrobić sobie pojęcie, jak wyglądało życie w czasach rzymskich.

Grota Siedmiu Braci Śpiących, która znajduje się po północno-wschodniej stronie wzgórza Pion (Panayir Dagi). Według legendy w III w. n.e. siedmiu prześladowanych młodych chrześcijan uciekło z Efezu i schroniło się w tej grocie. Prześladujący chrześcijan szpiedzy cesarza Decjusza, odnaleźli ją i zamurowali do niej wejście. Dwa wieki później trzęsienie ziemi zburzyło mur, budząc piących, którzy udali się do miasta na posiłek. Zauważywszy, że wszyscy ich przyjaciele dawno nie żyją, doszli do wniosku, że przeżyli pewien rodzaj zmartwychwstania - Efez był już wtedy miastem chrześcijańskim. Po ich śmierci pochowano ich na nowo w tej grocie i wokół tego miejsca rozwinął się ich kult. Grota jest pięknie ozdobioną nekropolią z epoki bizantyjskiej z dziesiątkami wbudowanych w skałę grobów.

Wybrukowana marmurem Droga Arkadyjska, która była najwspanialszą ulicą Efezu. Rury wodne i kanalizacyjne umieszczono pod nawierzchnią ulicy, a oświetlenie uliczne na kolumnadzie; wzdłuż ulicy mieściły się liczne sklepy, a kończyła się ona szeregiem kolumn triumfalnych. Tak jak kiedyś i dziś robi ona duże wrażenie. Jej budowniczym był cesarz bizantyjski Arkadiusz (395-408). Zachodni jej koniec dochodził do portu w Efezie, który przed wieloma wiekami uległ zamuleniu. W pobliżu dawnego portu znajdują się nimfeum, fontanna i basen.

   Efez   Przy wschodnim końcu Drogi Arkadyjskiej usytuowany jest wielki teatr, który nadal spełnia swoją funkcję. Architektura teatru jest typowo hellenistyczna; jego budowa trwała w latach 41-117 n.e. Mogło i nadal może się tu zmieścić 25 tysięcy widzów.

Za teatrem znajduje się Wzgórze Pion, na którym można znaleźć pozostałości murów miejskich. Od teatru idzie się dalej po wykładanej marmurem Świętej Drodze, zwanej też Drogą Marmurową. Warto zwrócić uwagę na pozostałości skomplikowanego systemu wodno-kanalizacyjnego. Położony po prawej stronie duży otwarty teren, który otaczały niegdyś kolumnada i sklepy, to agora (III wiek p.n.e.), czyli plac targowy, centrum życia handlowego w Efezie.
   Efez   Przy końcu Świętej Drogi zaczyna się Droga Curetes biegnąca w górę wzgórza. Róg przy zbiegu tych dwóch ulic zwany byt "centralnym Efezem". Stoi tu piękna biblioteka Celsusa.

Po drugiej stronie ulicy mieści się bogato zdobiony mozaikami budynek z kilkoma fontannami, który uważano kiedyś za dom publiczny, ale według innych badaczy była to po prostu prywatna rezydencja.
Dalej w górę Drogi Curetes, przejście po lewej stronie prowadzi do latryn publicznych, których konstrukcja jasno wskazuje na ich przeznaczenie. Ta elegancka budowla mogła być używana tylko przez mężczyzn. Latryny dla kobiet znajdowały się gdzie indziej.

Świątynia Hadriana. Została ona zbudowana w porządku korynckim z pięknymi reliefami w portyku i głową Meduzy, która miała odstraszać złe duchy. Świątynię ukończono w roku 138 n.e. Po przeciwnej stronie ulicy stoi piękny dom z tego samego okresu.
Po prawej stronie Drogi Curetes, naprzeciw świątyni Hadriana, prowadzi w górę ścieżka do Yamac Evleri (domy na zboczu). Odkopano tu i odrestaurowano kilka większych i zamożniejszych domów.

Nieco dalej, po lewej stronie, stoi fontanna Trajana - cesarza rzymskiego w latach 98-117 n.e.

   Efez   W prawo odchodzi boczna uliczka wiodąca do ogromnej świątyni poświęconej cesarzowi Domicjanowi (81-96 n.e.), w której obecnie mieści się Muzeum Inskrypcji.

Jeszcze bardziej pod górę, po lewej (stronie północnej), znajdują się ruiny prytanejomu, czyli siedziby władz miejskich, oraz świątyni Hostii Bulaei, gdzie strzeżony był wieczny ogień. Wreszcie dochodzi się do ładnego, małego, marmurowego odeonu, niewielkiego teatru, który służył za miejsce wykładów, występów muzycznych i spotkań rady miejskiej.

   Efez   Bazylika św. Jana. Uważa się, że św. Jan przybył do Efezu pod koniec swojego życia i napisał tu swoją Ewangelię. Miejscem jego spoczynku miał być pewien wzniesiony w IV w. grobowiec, nad którym w VI w. cesarz Justynian wybudował wspaniałą bazylikę. Po trzęsieniach ziemi i licznych kradzieżach materiału budowlanego pozostał z kościoła tylko stos gruzu, aż do zeszłego stulecia, kiedy zaczęto go odbudowywać.

Samo wzgórze, włącznie z najwyższym jego punktem, na którym stoi twierdza, zwane jest Ayasoluk. Widok stąd jest bardzo piękny. Patrząc w kierunku zachodnim, u stóp wzgórza widzi się Isa Bey Camii, meczet wzniesiony w roku 1307 przez emira z Aydm w przejściowym, poseldżuckim a przed-osmańskim stylu. Za meczetem widać, w jaki sposób Morze Egejskie zalało kiedyś tę równinę, pozwalając Efezowi na rozwinięcie handlu morskiego. Gdy port uległ zamuleniu, Efez zaczął powoli tracić swoje sławne bogactwo.

W pierwszym okresie swojej historii, miasto zarabiało na pielgrzymach przybywających tu, by oddać cześć Cybele/Artemidzie. Ta anatolijska bogini płodności, z wieloma piersiami, miała swoją wspaniałą świątynię, Artemision. Napis przy szosie do Efezu przypomina o jej istnieniu w tym miejscu: dziś można tu zobaczyć tylko jedną, wzniesioną na nowo, kolumnę i zarys fundamentów. Stojąca na szczycie wzgórza, na północ od bazyliki św. Jana, cytadela została wzniesiona w czasach Bizancjum w VI w. n.e., następnie przebudowana przez Turków seldżuckich.


Powrót