Kresy Wschodnie 2002BIAŁA   CERKIEW
BIAŁA CERKIEW - miasto założone w XI w. przez Jarosława Mądrego jako gród obronny. Od XIV w. w granicach W. Księstwa Litew., 1569 włączona do Korony, 1620 prawa miejskie. Do najcenniejszych zabytków zalicza się: pałac Branickich (XVIII/XIX w.), kościół parafialny (1812), cerkwie: unicka (XVIII w.) i prawosławna poł. XIX w.). W obrębie miasta nad Rosią - słynny park romantyczny Aleksandria  - obecnie Rezerwat dendrologiczny - założony w końcu XVIII w. przez hetmana F. Branickiego i jego żonę Aleksandrę.

PARK DENDROLOGICZNY założony na pocz. XIX w. wielkim kosztem przez Aleksandrę, żonę hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego. Zaangażowano wybitnych ogrodników: Muffeta z Francji, Domenica Botaniego z Włoch i Polaka Barteckiego. Później pracowali tu August Stange i A. Jens (ten ostatni przez pięćdziesiąt lat!). Sprowadzano z zagranicy egzotyczne drzewa i krzewy. Wykorzystano malownicze położenie terenu, obfitującego w parowy i strumienie. Wybudowano letnią rezydencję Branickich, zwaną Austeria (ze wspaniale wyposażonym wnętrzem), siedem pawilonów oraz sztuczne ruiny, mostek chiński z altaną, oranżerię, ustawiono liczne posągi i kolumny, urządzono sztuczny wodospad. Park budził powszechny podziw, wielokrotnie odwiedzali go carowie rosyjscy, był to bowiem - obok Zofiówki - największy i najpiękniejszy park na całej Ukrainie.

W 1917 r. rezydencję doszczętnie ograbili wracający z frontu maruderzy, po czym spalili większość budynków. Przepadły cenne serwisy porcelanowe i srebrne zastawy wykonane przez znanego złotnika francuskiego Odiota na specjalne zamówienie hetmanowej. Ostatnie właścicielki Maria Branicka i jej córka księżna Richetta Radziwilłowa) uratowały tylko kilka portretów, przez jakiś czas mieszkały w mieście (rezydencja była oddalona kilka kilometrów od centrum Białej Cerkwi), po czym udało im się przedostać do Polski.

W okresie międzywojennym park pozostał na łasce losu. Bolszewicy niektóre budynki rozebrali do fundamentów, ocalał tylko Dom Ogrodnika. Dopiero po II wojnie światowej entuzjastom udało się zrekonstruować niektóre budowle, obecnie prowadzi się dalszą konserwację i renowację parku, pomników i budynków. Pojawiły się także nowe pomniki.


Powrót