Pierwsze wzmianki o Kamieńcu Podolskim pochodzą z 1062. W XII w. należał do księstwa halicko-włodzimierskiego, zniszczony przez Tatarów w 1240. W 1352 zdobyty przez Kazimierza Wielkiego i nadany w lenno litewskim książętom Koriatowiczom. Opanowany przez Władysława Jagiełłę w 1404, od 1430 wraz z Podolem wszedł w skład Rzeczypospolitej.
Obsadzony stałą załogą i ufortyfikowany przez Kazimierza IV Jagiellończyka, wzmacniany kolejno przez Zygmunta I, Stefana Batorego i Władysława IV, był miejscem licznych walk z wojskami tureckimi. Zdobyty przez Turków w 1672. Zwrócony Polsce na mocy pokoju karłowickiego z 1699 (Karłowice), od drugiego rozbioru Polski (1793) w granicach Rosji.

KATEDRA P.W. ŚŚ. PIOTRA I PAWŁA. Diecezję w Kamieńcu Podolskim ustanowiono za panowania kniazia Konstantego Koriatowicza, prawdopodobnie w 1374 r., równocześnie z lokacją na prawie magdeburskim.
Do końca XV w. kamieniecka katedra była drewniana. Dopiero po 1483 r. bp Maciej rozpoczął budowę murowanej gotyckiej katedry, a ukończył ją bp Piotr Powała. Była to obszerna, trójnawowa bazylika o nawie środkowej znacznie wyższej od bocznych. Posiadała wieloboczną apsydę w tym miejscu, gdzie obecnie znajduje się wejście główne i chór. Kolejne prace budowlane prowadzono w XVI i XVII w. Zgodnie z ówczesnymi tendencjami w polskiej architekturze dobudowano do głównego korpusu kilka kaplic, m.in. Pocieszenia, Najświętszego Sakramentu i Niepokalanego Poczęcia. Budowa kaplicy Niepokalanego Poczęcia NMP wymusiła poważne przekształcenie nawy południowej, która utraciła charakter gotycki na rzecz renesansowego.

W latach 1646-1648 dokonano poważnych zmian w układzie architektonicznym. Aby powiększyć kościół, dobudowano dzisiejsze prezbiterium, do którego przeniesiono ołtarz główny, a miejsce, w którym się dotychczas znajdował, przebudowano na krużganek z głównym wejściem do kościoła. Katedra kamieniecka zatraciła pierwotny charakter bazyliki. Z tego okresu pochodzi również potężna wolnostojąca dzwonnica. W latach 1672-1699 miasto okupowali Turcy. Zamienili oni katedrę w meczet. Wyposażenie świątyni zostało zniszczone. Pamiątką po czasach tureckich jest minaret o wysokości 33,5 m, zbudowany od strony fasady głównej na fundamencie zniszczonej kaplicy. Po odzyskaniu Kamieńca w 1699 r. katedrę ponownie konsekrowano. Zgodnie z umową z Turkami nie zburzono minaretu, pozostawiono również wieńczący go księżyc. Ustawiono na nim drewnianą figurkę Matki Boskiej, którą staraniem biskupa Mikołaja Dembowskiego zastąpiono w 1756 r. figurą odlaną w Gdańsku z pozłacanej miedzi. Nowe wyposażenie wykonano w stylu barokowym. Obecne, późnobarokowe formy otrzymała katedra podczas przebudowy w połowie XVIII w. Fasada ma kształt potężnego portyku, ozdobionego sześcioma pilastrami z głowicami w porządku korynckim.

Wewnątrz kościoła znajduje się kilka nagrobków, w tym część przeniesionych z innych, zdewastowanych świątyń, jak choćby marmurowy pomnik młodziutkiej Laury Przeździeckiej z kaplicy pałacowej Przeździeckich, która uległa zniszczeniu. Interesującą pamiątką po czasach panowania tureckiego jest przeniesiona z kościoła dominikańskiego kamienna kazalnica. Nad wejściem znajduje się arabski napis, który oznacza: "Nie ma Boga nad Allacha".

Na dawny cmentarz katedralny prowadzi prześliczna BRAMA WJAZDOWA. Polecił ją wznieść bp Adam Krasiński z okazji przyjazdu króla Stanisława Augusta. Na fryzie bramki widnieje napis: "Hic intrabat Stanislaus Augustiis Rex die IX bris 1781 anno". Brama uwieńczona jest posągiem św. Jana Nepomucena.

MOST TURECKI łączy twierdzę ze starym miastem. Początkowo drewniany, od czasów Zygmunta I Starego murowany. Został uszkodzony w czasie oblężenia w 1672 r. Turcy po opanowaniu Kamieńca odnowili most (stąd nazwa Turecki), używając materiału z rozebranego przez nich klasztoru karmelitów bosych. W 1876 r. most poszerzono, podwyższono również jego powierzchnię (w trakcie tych prac Rosjanie zniszczyli leżące przy moście forty pomocnicze).

ZAMEK. Miasto położone jest na owalnym płaskowyżu, w pętli utworzonej przez głęboki, skalisty wąwóz rzeki Smotrycz. Jedyna droga na płaskowyż prowadziła wąską grzędą skalną. U wylotu tego przesmyku usytuowany został zamek, broniący dostępu do miasta.

W XII i XIII w. należący do księstwa Halicko-Wołyńskiego Kamieniec składał się z grodu, zajmującego miejsce późniejszego zamku, oraz podgrodzia położonego na płaskowyżu w pętli rzeki. Kamieniec w 1463 r. zyskał rangę stolicy województwa podolskiego i miasta królewskiego. Zamek, obsadzony stałą załogą, stał się ważną strategicznie warownią, strzegącą południowo-wschodnich granic Rzeczypospolitej.

Stary Zamek od początku wchodził w skład systemu obronnego miasta, jako najważniejszy, kluczowy jego element. Pierwsze umocnienia na miejscu dzisiejszego zamku powstały zapewne w XI i XII w. Były to prawdopodobnie drewniano-ziemne wały wczesnośredniowiecznego grodu. W XIII w. warownia została wzmocniona od zachodu murem obronnym, z krenelażem i strzelnicami szczelinowymi, do którego dobudowano od strony dziedzińca cztery kwadratowe baszty.
Dalsza rozbudowa zamku nastąpiła po połowie XIV w. Mur obronny został naprawiony i podwyższony, dobudowano do niego narożne, okrągłe baszty. W końcu XV w. granice imperium ottomańskiego oparły się o Dniestr, a stała groźba tureckiej agresji uczyniła z Kamieńca na przeciąg dwóch stuleci najważniejszą twierdzę Rzeczypospolitej. Koniec XV i początek XVI w. był okresem szybkiego rozwoju warowni. Unowocześniono mury i umocnienia, zbudowano nowe baszty, ich liczba doszła do siedmiu. Decydująca dla dalszych losów zamku stała się pierwsza połowa XVI w. Podwyższono mur na całym obwodzie, od strony południowej założono nowy krenelaż i ganek strzelecki, a podstawę muru wzmocniono odbojniami. Dziedziniec rozszerzono i powiększono, przybrał on formę nieregularnego czworoboku. Drewniany most, prowadzący przez grzbiet skalistej grzędy do bramy miejskiej, zastąpiono murowanym, a wjazdu nań od zachodu strzegł kolisty barbakan. Stare baszty zmodernizowano, dostosowując je do broni palnej, wzniesiono również kilka nowych, zwiększając ich liczbę do dwunastu. Od strony miasta pięcioboczna nowa wschodnia baszta, wzniesiona w 1544 r. na miejsce spalonej Czarnej, broniła dostępu do bramy zamkowej i kryła w swoim wnętrzu studnię; od północnej strony baszta Lanckorońska z końca XIV - XV w. zmodernizowana w połowie XVI w.; dalej niewielka baszta strażnicza, a obok niej baszta Różanka; od zewnętrznej strony murów towarzyszyła jej brama Polna, niżej zaś, na brzegu Smotrycza, baszta Wodna, chroniąca ujęcie wody, i połączona z zamkiem tajnym przejściem. Od zachodu wzniesione zostały Mała zachodnia baszta i za nią potężna Nowa zachodnia baszta. Od strony dziedzińca przylegała do murów obronnych baszta Denna (Dzienna), której kwadratowy trzon pochodzi z pierwszej, XIII-wiecznej fazy murowanych umocnień zamku; przebudowana w latach 1542-1544, w 1575 r. mieściła kaplicę. Z XVI w. pochodzi baszta Lacka (Biała) i sąsiadująca z nią baszta Tęczyńska. Fundatorem kolejnej, zwanej Kołpak, był biskup kamieniecki Jakub Buczacki. Ostatnią, na południowo-wschodnim narożniku zamku, jest baszta Papieska, wzniesiona z fundacji papieża Juliusza II w latach 1503-1513. Obok niej na dziedzińcu zamkowym stał niewielki kościółek św. Stanisława, zamieniony po 1672 r. na meczet, później rozebrany.

W 1783 r. ówczesny komendant twierdzy Jan de Witt zrekonstruował bramę Polną (Polską), a w latach 1790-1791 Stanisław Zawadzki zbudował i umocnił dziedziniec północny. Po drugim rozbiorze Polski Podole z Kamieńcem przypadło Rosji. Na początku XIX w. twierdza straciła militarne znaczenie i zamieniona została na więzienie. W 1928 r. uznana została przez władze ukraińskie za rezerwat historyczno-architektoniczny, od 1937 r. mieści się na zamku muzeum.

WIELKI SZANIEC (BASTION ORMIAŃSKI). Jest to pokaźnych rozmiarów fort wzniesiony na planie pięciokąta, zamykający wejście na Most Turecki. Należy do zachodniego odcinka fortyfikacji miejskich. W połowie XVIII w. Chrystian Dahike umocnił go kamiennymi przedpiersiami. Bastion Ormiański jest kamienną budowlą umieszczoną na skalnych stopniach. Od wschodniej strony otwiera się na miasto. Ściany bastionu są różnej wysokości, maksymalnie 12 m.