Kresy Wschodnie 2002RÓWNE
RÓWNE, ROWNO, RIWNE, m. obwodowe w zach. części Ukrainy, nad rz. Uście (dorzecze Prypeci). Wzmiankowane w 1282; w XIII w. w Księstwie Halicko-Wołyńskim; w 2. poł. XIV w. włączone do W. Księstwa Litewskiego, 1569 do Korony; prawa miejskie w końcu XV w.; od XVI w., duża gmina żyd.; w XV-XVII w. często niszczone przez Tatarów i Kozaków; własność m.in. Ostrogskich i od 1723 Lubomirskich; od 1793 w zaborze ros.; od 1921 w Polsce; IX 1939-41 pod okupacją sowiecką; deportacje ludności pol. w głąb ZSRR; 1941-44 pod okupacją niem., siedziba Komisariatu Rzeszy; ośr. konspiracji pol. i sowieckiej; Niemcy rozstrzelali ponad 100 tys. mieszkańców Równego i okolic, w tym ponad 28 tys. Żydów (1939 stanowili ok. 70% mieszkańców Równego) oraz jeńców wojennych;

KOŚCIÓŁ P.W. NARODZENIA NMP I ŚW. ANTONIEGO. Pierwszy, drewniany kościół, ufundowany w 1548 r. przez księżną Beatę Ostrogską, zniszczyli sto lat później Tatarzy. W 1600 r. żona wojewody wołyńskiego, księżna Anna, wystawiła nowy, również drewniany. Dopiero w 1773 r. miejscowy proboszcz ks. Józef Pasikowski rozpoczął budowę kościoła murowanego. Z powodu źle wybranego miejsca (na terenie bagnistym) groziło mu zawalenie, nabożeństwa przeniesiono więc w 1813 r. do kościoła św. Józefa na Woli, pełniącego wcześniej rolę kaplicy cmentarnej. W 1839 r. rząd rosyjski zamknął kościół, który popadał w ruinę. W 1858 r. z inicjatywy księcia Kazimierza Lubomirskiego rozpoczęto budowę kolejnej murowanej świątyni, jednak władze carskie nie dopuściły do jej ukończenia. Po dłuższych staraniach budowę wznowiono i w latach 1897-1899 stanął neogotycki kościół. Budową kierował Konstanty Wojciechowski, finansował ją książę Roman Sanguszko ze Sławuty, w 1927 r. malarz K. Polityński ozdobił wnętrza polichromią. Wtedy też świątynia otrzymała wspaniałe witraże. Wewnątrz znajdowały się epitafia rodziny Lubomirskich, wśród nich kasztelana Józefa i jego żony Ludwiki (niegdyś ukochanej Tadeusza Kościuszki). Kościół przetrwał II wojnę światową i czynny był do 1958 r., kiedy to władze sowieckie kościół zamknęły, a o. Serafin Kaszuba został wypędzony z miasta. Bolszewicy ulokowali w kościele filharmonię, która funkcjonuje do dziś. W trakcie "przebudowy" zabytek ograbiono i zdewastowano, rozebrano m.in. dwie wieże z fasady głównej, rozkradziono również wyposażenie wnętrza.


Powrót