Kresy Wschodnie 2002STARE   SIOŁO
ZAMEK. Położony jest u podnóża wzgórz, których południowe stoki opadają łagodnie ku bagnistej równinie, nad brzegiem strumienia, przepływającego wzdłuż wschodniego odcinka murów.

Założenie obronne istniało w 1448 r. w osadzie leżącej na Wołoskim Szlaku tatarskim. Wzniósł je Jan z Garbowa, syn Zawiszy Czarnego herbu Sulima, który otrzymał te ziemie od Władysława Jagiełły. W latach 1584-1589, gdy Stare Sioło należało do Ostrogskich, na miejscu drewnianego zamku stanął murowany. Zamek wkrótce został zniszczony przez Turków. W połowie XVII w. dobra starosielskie przeszły w ręce Władysława Dominika Zasławskiego (1618-1656), który w 1642 r. rozpoczął budowę nowej warowni; nim została ukończona, uległa zniszczeniu w 1648 r. w czasie oblężenia pobliskiego Lwowa przez wojska kozackie Chmielnickiego.

Odbudowa i rozbudowa zamku nastąpiła w latach 1649-1654, nadając mu kształt warowni, zawierającej reprezentacyjny pałac.

Zamek był założony na planie nieregularnego pięcioboku, kształtem zbliżonego do zwężającego się ku zachodowi trójkąta, z pięcioma wielobocznymi, wysuniętymi na zewnątrz, basztami na narożach i szóstą, nieistniejącą dziś basztą bramną w połowie południowej kurtyny. Obwód murów obronnych, o długości około 500 m i wysokości 14-16 m, zamykał wewnątrz obszerny dziedziniec, na którym przy bramie południowej stała niegdyś dziesięcioboczna kaplica z prostokątnym prezbiterium od wschodu. Druga brama, w północno-zachodnim odcinku muru, zamknięta półkoliście, ujęła była w boniowane obramienie; umieszczono na niej herb Leliwa. Dwukondygnacyjny i dwutraktowy budynek mieszkalny przylegał do wschodniego odcinka murów na całej jego długości. Wyposażony był w kamienne profilowane obramienia drzwi i okien. Na najpotężniejszej i najwyższej baszcie, znajdującej się na osi pałacu, umieszczono kamienną tablicę z herbami Leliwa i Ogończyk i literami W D X O Y Z W S Ł S [Władysław Dominik książę Ostrogski i Zasławski wojewoda sandomierski łucki starosta]. W murach obronnych rozmieszczono na trzech poziomach strzelnice; od strony wewnętrznej zachowały się ślady dwukondygnacyjnych, drewnianych ganków strzeleckich: wyższy ze strzelnicami do broni ręcznej, niższy do hakownic i dział. Mury wieńczyła od strony zewnętrznej ścianka attykowa (zachowana na baszcie wschodniej i północno-zachodniej), jej grzebień tworzyły woluty, obeliski i kule.

Pod koniec XVII w. zamek przeszedł w ręce Lubomirskich, następnie Sieniawskich i Czartoryskich. Adam Mikołaj Sieniawski (zm. 1726 r.), kasztelan krakowski, odnowił i umocnił zaniedbany zamek. W 1772 r. Stare Sioło weszło w skład monarchii austriackiej. Od 1809 do 1939 r. stanowiło własność Potockich. Zamek pozbawiony w XIX w. należytej opieki popadał w ruinę, którą pogłębiło umieszczenie w jego obrębie browaru i gorzelni. Do naszych czasów przetrwały mury całego obwodu obronnego. Całkowitemu zniszczeniu uległa kaplica, południowa wieża bramna i baszta zachodnia (niegdyś arsenał), rozebrana do fundamentów. Pałac i pozostałe baszty zachowały się w stanie postępującej ruiny.


Powrót