Pierwotnie ruski gród Nesterwar, w XIV w. w Wielkim Księstwie Litewskim. 1569 włączony do Polski, początkowo własność królewska, w 1609 nadany przez Zygmunta III W.A. Kalinowskiemu. Od 1726 własność Potockich. 1792 polityczny ośrodek konfederacji targowickiej. Od 1793 w zaborze rosyjskim. 1821-1825 siedziba dekabrystów. 1922-1991 w Ukraińskiej SRR, następnie od 1991 w wolnej Ukrainie.

PAŁAC POTOCKICH. Dobra tulczyńskie król Zygmunt III Waza nadal Walentemu Aleksandrowi Kalinowskiemu. Drogą kolejnych spadków i posagów w posiadanie Tulczyna wszedł Franciszek Salezy Potocki, a następnie jego syn - Szczęsny. Mając potężną fortunę, na swoją siedzibę obrał Tulczyn. W 1775 r. rozpoczął budowę wspaniałej rezydencji. W 1787 r. Tulczyn odwiedził król Stanisław August Poniatowski, który był zachwycony rezydencją. Pałac był monumentalny. Główny korpus miał 68 m długości, a każde ze skrzydeł bocznych ok. 80 m. Wszystkie budynki były dwukondygnacyjne.

Wnętrza, wedle przekazów, urządzone byty z przepychem. Mieściły m.in. galerię portretów rodzinnych, kolekcję malarstwa, srebra, gobeliny i inne dzieła sztuki, archiwum z dokumentami z XIV i XV w. Jednym z rezydentów pałacu był poeta Stanisław Trembecki, który zmarł w Tulczynie w 1812 r. i jest obecnie pochowany na szczątkowym cmentarzu katolickim.

Świetność Tulczyna trwała do śmierci Stanisława Szczęsnego Potockiego (1805). Po nim dobrami zarządzała jego trzecia żona, słynąca z urody Zofia z Glavanich. Dobra przypadły w 1809 r. jej dzieciom. W 1820 r. ją i resztę rodzeństwa podstępnie usunął z Tulczyna jej syn Mieczysław. Po burzliwym życiu Mieczysław Potocki zamieszkał we Francji. Klucz tulczyński sprzedał w 1869 r. Marii z Potockich Stroganowowej (córce swojego najmłodszego brata Bolesława). Rezydujący w Niemirowie Stroganowowie odstąpili Tulczyn ks. Piotrowi Oldenburskiemu, który niebawem sprzedał go ministerstwu dóbr cesarskich. Pałac długo nie miał stałego przeznaczenia. Od 1892 r. i po rewolucji mieścił kasyno oficerskie. Pożar w 1928 r. zniszczył górne piętro. W latach siedemdziesiątych XX w. rozpoczęła się odbudowa pałacu.