Kresy Wschodnie 2002WŁODZIMIERZ  WOŁYŃSKI
Włodzimierz Wołyński, Wołodymyr-Wołynśkyj, miasto na Ukrainie, nad rzeką Ługą (dopływ Bugu), w obwodzie wołyńskim.
Jeden z najstarszych grodów ruskich, wzmiankowany w 988 r. Stolica księstwa włodzimiersko-wołyńskiego, siedziba biskupstwa prawosławnego, ośrodek handlu. W 1349 r. opanowany przez Kazimierza III Wielkiego, który założył w Włodzimierzu Wołyńskim biskupstwo rzymskokatolickie. W 1370 r. zajęty przez Litwę. Prawa miejskie w 1431. Od 1569, na mocy unii polsko-litewskiej, połączony z Koroną. W 1657 spalony przez Siedmiogrodzian. Od 1793 w zaborze rosyjskim. Od 1919 należał do Polski, siedziba powiatu. W latach 1939-1941 okupowany przez ZSRR, 1941-1944 przez wojska niemieckie. Od 1945 do 1991 w Ukraińskiej SRR, od 1991 w granicach niepodległej Ukrainy.
Zabytki: kościoły - Jezuitów (1730-1731, zdewastowany po 1945), parafialny (1752). Sobór Uspieński (XII w.), cerkiew Św. Wasilija (XIII-XIV w.). Pałac biskupi (XVI w.).

KOŚCIÓŁ P.W. ŚŚ. JOACHIMA I ANNY. Pierwszą świątynię ufundowała w 1554 r. księżna Anna Zbaraska, kościół ten spłonął jednak w 1736 r. Nowy, murowany, wybudowany został w 1752 r. przez bpa Adama Woynę Orańskiego i przez niego konsekrowany. Po II wojnie światowej władze komunistyczne kościół zamknęły, zdewastowały (zaginął piękny rokokowy ołtarz, rozebrano dzwonnicę) i zamieniły na kawiarnię oraz salę koncertową. Miejscowa wspólnota rzymskokatolicka odzyskała jednak świątynię. W dniu 3 stycznia 1992 r. odprawiono pierwszą od trzydziestu lat mszę św. i ponownie poświęcono kościół.
Jest to trzynawowa, barokowa bazylika z dwiema wieżami w fasadzie głównej. Fasada jest zwieńczona trójkątnym szczytem, w tympanonie kompozycja z trzech nisz, całość opiera się na profilowanych pilastrach. Wewnątrz zachowały się sklepienia krzyżowe i kolebkowe. Pod kościołem mieszczą się piwnice ze sklepieniami kolebkowymi.
Do 1920 r. w świątyni miały być podobno przechowywane polskie insygnia królewskie. W fasadzie głównej, na lewo od wejścia zachowała się tablica z płaskorzeźbą przedstawiającą rycerza w zbroi klęczącego przed figurą Matki Boskiej (jest to wyobrażenie jednego z dobrodziejów kościoła - Podhoreńskiego).

KOŚCIÓŁ P.W. ROZESŁANIA APOSTOŁÓW (pojezuicki). Zbudowany w latach 1718-1755 z fundacji starosty słonimskiego Ignacego Sadowskiego. Po kasacie zakonu jezuitów w 1774 r. kościół i zabudowania klasztorne zostały przekazane oo. bazylianom. W 1840 r. rząd carski oddał kościół Cerkwi prawosławnej. Odebrana prawosławnym w 1921 r. świątynia stała się znowu katolickim kościołem parafialnym. Po II wojnie światowej władze sowieckie zamknęły i zdewastowały zabytek. Prace remontowe podjął w 1992 r. ukraiński urząd konserwatorski z przeznaczeniem budowli na cerkiew prawosławną.

SOBÓR USPIEŃSKI (Zaśnięcia Matki Bożej), zwany świątynią Mścisława. Jest to jedyny ocalały do naszych czasów zabytek staroruskiej architektury Wołynia. Leży na wzgórzu, w otoczeniu dawnych miejskich wałów. Wraz z rezydencją i dzwonnicą stanowił umocnioną siedzibę wołyńskich biskupów. Został wybudowany w XII w. na polecenie wielkiego księcia kijowskiego Mścisława przez naddnieprzańskich majstrów. W ciągu wieków zabytek ulegał pożarom, zniszczeniom i przebudowom. W 1753 r. do zachodniej fasady dobudowano duży, dwupiętrowy portyk i fronton, część okien przekształcono, część zamurowano. W XIX w. podejmowano remonty cerkwi, jednak do 1829 r. świątynia popadła się w ruinę - zawaliły się resztki stropów i kopuł. W latach 1896-1900 przeprowadzono generalny remont zabytku, przywracając mu wygląd z XII w.
Jest to cerkiew kamienna, trójnawowa, o prostych formach architektonicznych. Fasady są rozczłonkowane pilastrami i półkolumnami. Wewnątrz sklepienia wspierają się na sześciu filarach. Obok katedry znajduje się pochodzący z końca XV w. pałac biskupów unickich, gruntownie przebudowany w latach 1968-1971. Oryginalna jest przylegająca do budynku czterokondygnacyjna dzwonnica. Miała ona charakter obronny, o czym świadczy grubość murów i potężne zewnętrzne przypory. Całość otacza kamienny mur. Na uwagę zasługuje brama wejściowa (od strony północnej). Jest to barokowa budowla z XVII w.

CERKIEW P.W. ŚW. BAZYLEGO, z przełomu XIII-XIV w., wielokrotnie przebudowywana i powiększana. Zasadnicze prace zmieniające wizerunek cerkwi prowadzone były w latach 1900-1901. Wzniesiono wówczas dzwonnicę z ozdobnym hełmem.
Nawa główna cerkwi nakryta jest kopułą z cebulastym hełmem. Otwory okienne są ozdobione symbolicznymi wyobrażeniami słońca i księżyca. W ścianie zachodniej znajduje się ceglany portal, a w północnej - portal z białego kamienia. Ściany od zewnętrznej i wewnętrznej strony wzmocnione są przyporami.

CERKIEW P.W. ŚW. MIKOŁAJA, pierwotnie unicka, zbudowana w 1780 r. z fundacji biskupa chełmskiego Porfirego Ważyńskiego dla uczczenia pamięci męczennika greckokatolickiego bpa Józefata Kuncewicza. Świątynię zbudowano na miejscu jego rodzinnego domu. W 1800 r. cerkiew zabrano unitom i przekazano prawosławnym.
Jest to skromna budowla w stylu barokowym. Wejście główne poprzedza ganek oparty na dwóch słupkach. Jedyną ozdobą architektoniczną fasad są skromne pilastry i gzymsy. Na skrzyżowaniu dwóch dwuspadowych dachów umieszczono smukłą wieżyczkę zakończoną kopułką.

ZIEMNE WAŁY ZAMKOWE. Włodzimierz I wzniósł tu w X w. pierwsze umocnienia. Ze względu na strategiczne położenie Włodzimierz Wołyński szybko stał się stolicą Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. W drugiej połowie XIII w. gród został zniszczony przez Mongołów. W latach czterdziestych XIV w. w miejscu dawnych wałów powstała kamienna twierdza, która już w latach siedemdziesiątych tegoż stulecia została zniszczona do fundamentów. W XVI w. powstały nowe umocnienia, których fragmenty przetrwały do dziś. Składały się one z ziemnych wałów z pięcioma basztami połączonymi drewnianą palisadą z galeriami bojowymi po wewnętrznej stronie. Całość otoczona była fosą napełnioną wodą z rzeki Ług. Wewnątrz umocnień znajdowały się: dwór książęcy (wzniesiony z sosnowego drewna, kryty gontem), cerkiew p.w. śś. Joachima i Anny oraz budynki miejskie. W XVII i XVIII w. twierdza utraciła znaczenie militarne i popadła w ruinę. Do naszych czasów zachował się zarys wałów ziemnych wzniesionych na planie nieregularnego czworoboku. Wały mają wysokość 9-10 m i obejmują teren o powierzchni 3,12 ha.


Powrót