Ruiny zamku książąt litewskich na Górze Zamkowej.
Pierwsze ziemno-drewniane budowle obronne, siedzibę kniaziów ruskich, wzniesiono tu w XI w.
Zostały one zniszczone podczas jednego z ataków tatarskich. W XIII w. odnowił je książę
litewski Erdziwiłł. W 1252 r. na zamku nowogródzkim książę Mendog koronował się na jedynego
w dziejach króla Litwy, a Nowogródek pełnił wówczas funkcję litewskiej stolicy. Na przeł.
XIV i XV w. z inicjatywy wielkiego księcia Witolda zamek odbudowano już jako budowlę murowaną,
wznosząc m.in. nową wieżę bramną z cegły oraz trzy inne trójkondygnacyjne wieże.
Na przeł. XV i XVI w. zbudowano dwie dalsze wieże. W sumie więc, w XVI w. zamek miał
siedem wież połączonych murami obwodowymi. Na przeł. XVI i XVII w. wzniesiono mieszkalną część
pałacową z kaplicą.
W 1706 r. zamek został zniszczony i wysadzony w powietrze przez Szwedów. Do naszych czasów
zachowały się ruiny dwóch wież: Szczytowej (Centralnej) i Kościelnej oraz wały ziemne
i głęboka fosa otaczająca zamek. Na dziedzińcu zamku stała zbudowana w XIII w. zamkowa
cerkiew prawosławna p.w. Bogarodzicy, w której znajdowała się cudowna ikona Matki Boskiej.
Kościół farny p.w. Przemienienia Pańskiego,
barokowy, zbudowany w l. 1719-23 w miejscu dawniejszego kościoła z k. XIV w., fundowanego
przez wielkiego księcia Witolda. W lutym 1799 r. w kościele został ochrzczony Adam Mickiewicz.
Świątynia jest budowlą jednonawową z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Fasadę zdobią dwie niskie
czworoboczne wieże i przewyższający je trójkątny szczyt. W zewnętrzną ścianę kościoła wmurowana
jest tablica informująca o zaślubinach króla Władysława Jagiełły z Sońką, ks. Holszańską, jakie
miały miejsce w nowogródzkiej farze w 1422 r. W nawie głównej zachowały się sklepienia
kolebkowe, w kaplicach - gotyckie sklepienia żebrowe. W bocznej kaplicy znajduje się uwieczniony
przez Mickiewicza w inwokacji do Pana Tadeusza cudowny obraz MB Nowogródzkiej, który jest XVIII-wieczną
kopią obrazu znajdującego się niegdyś w nowogródzkim kościele jezuitów. W kościele jest także
inny cenny obraz, przedstawiający św. Michała Archanioła, patrona miasta, przeniesiony tu ze zniszczonego
kościoła dominikanów. Obraz ten, pokrywa srebrna sukienka, fundowana przez wojewodę smoleńskiego Adama
Sakowicza. Cennym zabytkiem jest także znajdująca się w kaplicy Bożego Ciała marmurowa płyta
z 1643 r. fundowana przez kasztelana nowogródzkiego Jana Rudominę Dussiackiego dla uczczenia śmierci
brata Jerzego i jego ośmiu towarzyszy poległych w bitwie pod Chocimiem. Płyta przedstawia
dziewięciu klęczących rycerzy bez głów i modlącego się za ich dusze fundatora. Obok kościoła
znajduje się kamień ku czci 11 sióstr nazaretanek zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia 1943 r.
Sarkofag z ich szczątkami znajduje się w bocznej kaplicy kościoła.
|