powrót na początek   Litwa i Białoruś 2003LitwaBIRŻE
   zdjęcia   Kościół katolicki p.w. św. Jana Chrzciciela, empirowy, fundacji hr. Jana Tyszkiewicza, zbudowany w l. 1857-61 wg projektu nadwornego architekta Tyszkiewiczów Wawrzyńca Cezarego Anichiniego w miejscu poprzednich, drewnianych świątyń (pierwszy fundowany przez Radziwiłłów kościół stanął tu w 1515 r.). Jest to budowla na planie prostokąta. Fasadę zwieńczoną ścianką attykową, flankują dwie czworoboczne kilkukondygnacyjne wieże. Elewacje zdobią pilastry, łukowate nadokienniki, różnego kształtu płyciny oraz gzyms kostkowy. W krypcie kościoła spoczywają członkowie rodu Tyszkiewiczów.

   Birże. Zamek Radziwiłłów.   Zamek Radziwiłłów. Już na pocz. XV w. istniał w Birżach drewniany zameczek, w którym w 1415 r. prze­bywał król Władysław Jagiełło. Nową siedzibę wybudował tu w 1 poł. XVI w. Radziwiłł "Rudy", jednak prawdziwą rezydencję - zamek o założeniu bastejowymi wzniósł w Birżach po 1586 r. dopiero Krzysztof Mikołaj Radziwiłł "Piorun". Jego syn, Krzysztof, oto­czył zamek na pocz. XVII w. fortyfikacjami bastiono­wymi na wzór nider­landzki. Podczas wojen szwedzkich w 1625 r. zamek birżański po krótkim oblężeniu został zdobyty przez Szwedów i służył przez pewien czas jako kwatera króla szwedzkiego Gustawa Adolfa. Wycofując się Szwedzi ograbili i zdewastowali zamek. Krzysztof Radziwiłł zdecydował się odbudować i rozbu­dować zamek, na co otrzymał przyznane przez Sejm środki finansowe. Prace rozpoczęły się w 1636 r., a przy okazji jego rozbudowy nowe rozplanowanie otrzymało także miasto Birże, stając się miastem rezydencjonalnym, powiązanym we wspólny układ przestrzenny z zamkiem.
W 1701 r. na birżańskim zamku spotkali się król polski August II Mocny i car rosyjski Piotr i Wielki. Świetność zamku nie trwała jednak długo. Zagładę przyniosła mu kolejna wojna szwedzka, zwana północną. Przez blisko półtora wieku właściciele dóbr birżańskich nie mieszkali na miejscu, a Tyszkie­wiczowie, którzy stali się właścicie­lami dóbr w 1811 r., wznieśli nową rezydencję po drugiej stronie jez. Szyrwany. Zamek birżański dotrwał natomiast aż do naszych czasów w postaci okazałych ruin. W l. 70-tych XX w. rozpoczęto jego staranną rekonstrukcję wg starych planów. Prace zakończono w k. l. 80-tych. Odtworzony zamek ma cechy renesansowo-barokowe. Jest to budowla na planie prostokąta, wznosząca się na wzgórzu nad jez. Szyrwany. Środkowa część budynku jest dwukondygnacyjna, z pięt­rową galerią arkadową od frontu, nakryta wysokim dachem dwuspa­dowym. Zamek otacza park zajmujący zbocze opadające ku jezioru. Park, o zało­żeniu regularnym, powstał tu już w XVII w. Przekomponowano go podczas porządkowania terenu zamku w l. 30-tych, 50-tych i 80-tych XX w. Na jego terenie zachowały się bastiony i fosy XVII-wiecznego systemu fortyfikacyjnego otaczającego zamek. Są tu także aleje lipowe, dębowe i kasztanowe. Park, którego obecna powierzchnia wynosi 7,8 ha, od 1986 r. chroniony jest jako pomnik przyrody.

Zespół pałacowy w dawnym majątku Tyszkiewiczów zwanym Ostrów. Ponieważ stary zamek radziwiłłowski nie nadawał się do remontu, nową siedzibę wybudowano po przeciwnej stronie jeziora Szyrwany, na wys­pie zwanej Ostrowem i taką też nazwę nadano posiadłości. Pałac w stylu willi włoskiej, wzniesiony w l. 1849-62 wg projektu arch. Tomasza Tyszeckiego, został odbudowany ze zniszczeń wojennych w l. 1955-62. Jest to budowla dwukondygnacyjna, na planie prostokąta. Składa się z kor­pusu głównego zaakcentowane­go od frontu ryzalitem centralnym z niskim czterosłupowym portykiem oraz wąskich skrzydeł bocznych. Ryzalit podwyższony jest o niską facjatkę, zwieńczoną trójkątnym frontonem. Nad pałacem wznosi się wysoka czworoboczna wieża z galeryjką widokową. Od fasady ogrodowej znajduje się portyk sześciosłu­powy, flankowany przez dwa ryzality skrajne. Elewacje ozdobione są pilastrami. W 2 poł. XIX w. po bokach pałacu wybudowano dwie parterowe oficyny na planach kwadratów, połączone ze starszą częścią skrzydłami łącznikowymi, z któ­rych lewy ma formę odkrytej galerii arkadowej. W pałacu Tyszkiewiczo­wie zgromadzili cenne zbiory dzieł sztuki oraz bardzo bogate archiwum i bibliotekę, których większość ok. 1880 r. wywieźli do swego pałacu w Wilnie. Najbardziej reprezentacyj­nym pomiesz­czeniem pałacu jest mający wysokość dwu kondygnacji westybul ozdobiony ośmioma kolumnami. Pałac otacza bardzo rozległy park o powierzchni 41 ha, zajmujący cały teren dawnej wyspy Ostrów, dziś połączonej już z lądem. Jego centralna oś kompozycyjna otwierała widok z pałacu na jezioro Szyrwany i położony po jego przeciwnej stronie zamek Radziwiłłów. Poza terenem parku zachował się oryginalny arkadowy most, tama na wypływającej z jeziora rz. Oposzczy i młyn wodny oraz budynek starej mleczarni.


Powrót