Góra Krzyży,
zwana także Świętą Górą, miejsce pielgrzymek i uroczystości religijnych oraz jedna z największych
atrakcji turystycznych na Litwie. Wzniesienie znajduje się wśród łąk nad niewielką rz. Kulpą, na pd.-zach.
od wsi Jurgajcie. Wzgórze o dwu wierzchołkach jest dawnym grodziskiem, o długości 60 m
i szerokości 40-50 m, wyniesionym o kilka metrów ponad okoliczne łąki. Jest to jedyne
w swoim rodzaju sanktuarium pod gołym niebem, bowiem znajduje się tu kilka milionów krzyży różnej
wielkości - od potężnych, kilkumetrowej wysokości, do niewielkich, kilkunastocentymetrowych krzyżyków,
poprzybijanych do ramion krzyży większych. Są tutaj zarówno krzyże proste, zwykłe, jak również
takie, które stanowią prawdziwe dzieła sztuki: pięknie rzeźbione, bogato zdobione lub mające formę
kapliczek. Wśród krzyży, w zdecydowanej większości drewnianych, tworzących na wzgórzu gęsty
"las", wiodą alejki i ścieżki.
Tradycja stawiania krzyży sięga okresu po powstaniu listopadowym w 1831 r., kiedy to władze
rosyjskie zabroniły stawiania krzyży na grobach poległych i straconych powstańców. Ich bliscy,
postanowili więc zamiast na grobach, stawiać symboliczne krzyże ku ich czci właśnie na wzniesieniu pod
Jurgajciami, które z czasem zaczęto nazywać Górą Krzyży. Podobna sytuacja powtórzyła się po
powstaniu styczniowym. Krzyży stale przybywało, bowiem z czasem ludzie zaczęli w ten sposób
upamiętniać także swych bliskich zesłanych na Sybir. Góra stała się miejscem pielgrzymek i wkrótce
zasłynęła w związku z cudownym spełnianiem się intencji pątników, którzy wypisywali swe prośby
na tabliczkach lub bezpośrednio na krzyżach. Sława góry zaniepokoiła słynnego "Wieszatiela"
- gubernatora wileńskiego Murawiowa, który nakazał usunięcie krzyży. Na miejscu usuniętych pojawiały się
jednak ciągle nowe. z czasem utarł się zwyczaj odprawiania na górze nabożeństw majowych i mszy
w intencji poległych, straconych, zesłanych i zaginionych. W 1900 r. na górze stało 130
krzyży, a w 1938 - ok. 400. w 1961 r. miejscowe władze komunistyczne postanowiły
zlikwidować miejsce kultu. Na górze znajdowało się wtedy ok. 5 tys. krzyży, które przy udziale NKWD
i milicji zostały spalone i zniszczone za pomocą spychaczy. Krzyże jednak znowu zaczęły
wyrastać na górze i ponownie zniszczono je za pomocą spychaczy w 1973 r. Przez kilka następnych
lat trwała prawdziwa "wojna o krzyże". w dzień wzgórza pilnowała milicja,
w nocy ludzie ustawiali krzyże, rano niszczyli je milicjanci, itd. Później powstał projekt zatopienia
góry przez spiętrzenie wód rzeczki Kulpy i urządzenia tu kolektora ścieków z Szawli. Koniec tym
zmaganiom przyniósł rok 1980, kiedy to na międzynarodowej konferencji poświęconej prawom człowieka
(odbyła się w Meksyku) przedstawiono dokumenty o prześladowaniu wolności wyznania na Litwie,
co sprzeczne było z międzynarodowymi konwencjami podpisanymi przez ZSRR. Wybuchł skandal na skalę
międzynarodową, po którym represje zasadniczo ustały, choć później zdarzały się jeszcze aresztowania
wśród pielgrzymów. Od tego czasu liczba krzyży na Świętej Górze zaczęła szybko rosnąć. Po proklamowaniu
niepodległości przez Litwę, w dniach 3-14 czerwca 1990 r., w celu upamiętnienia ofiar terroru
komunistycznego na Litwie, zorganizowano tzw. Marsz Niepodległości i Nadziei, podczas którego
pod Górę Krzyży dotarło z krzyżami na ramionach kilkadziesiąt tysięcy pielgrzymów z całej Litwy.
Ustawiono tu wówczas i poświęcono wotum dziękczynne za uzyskanie niepodległości w postaci dużej
drewnianej rzeźby Matki Bolejącej niesionej przez pielgrzymów przez całą Litwę.
|