Litwa i Białoruś 2003 Litwa JASZUNY
Zespół pałacowy w dawnym majątku ziemskim.
Miejscowe dobra były początkowo własnością Radziwiłłów, od których w 1811 r. kupił je Ignacy Baliński.
Kolejnym właścicielem Jaszun był jego syn Michał Baliński, historyk, profesor Uniwersytetu Wileńskiego.
Za jego czasów w Jaszunach bywali liczni przedstawiciele wileńskiej elity naukowej
i intelektualnej. Jego żoną była bowiem Zofia Śniadecka, córka profesora Jędrzeja Śniadeckiego,
lekarza, biologa i chemika oraz publicysty, prezesa wileńskiego Towarzystawa Szubrawców. Jędrzej
Śniadecki często bywał w Jaszunach, a jego brat Jan, matematyk, fizyk, astronom i filozof,
profesor i rektor Uniwersytetu Wileńskiego, po przejściu na emeryturę przeniósł się do Jaszun
na stałe i mieszkał tu aż do śmierci. Gościła tu często także siostra Zofii ze Śniadeckich Balińskiej -
Ludwika Śniadecka, młodzieńcza miłość Juliusza Słowackiego, który przyjeżdżał tu do niej z Wilna.
Jaszuny odwiedzali także zaprzyjaźnieni z Balińskimi ojczym Słowackiego profesor medycyny August Becu oraz
profesor botaniki Stanisław Bonifacy Jundziłł. Bywali tu także Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Ignacy Domeyko
i inni filomaci. W rękach Balińskich pozostały Jaszuny do okresu międzywojennego.
Ostatnią właścicielką majątku była Anna z Balińskich Sołtanowa.
Klasycystyczny pałac w Jaszunach został wzniesiony w l. 1824-1828 z inicjatywy Jana Śniadeckiego. Jest to budowla dwukondygnacyjna, wzniesiona na planie prostokąta. Środkową część fasady akcentuje piętrowy portyk, który na parterze tworzą trzy arkady mieszczące drzwi i okna, a na piętrze cztery kolumny i dwa masywne pilastry dźwigające belkowanie i spłaszczony trójkątny fronton. Od strony ogrodu w środkowej części elewacji znajduje się balkon, wsparty na dwóch masywnych boniowanych filarach i sześciu kolumnach umieszczonych po dwie po bokach i od frontu przy filarach. Elewacje zdobią pilastry, gzymsy, boniowane narożniki i półkoliście zamknięte nisze, umieszczone po obu stronach narożników na piętrze. Częściowo zachowało się oryginalne wyposażenie wnętrza pałacu, z dekoracjami stiukowymi, plafonami, rzeźbami w niszach oraz kominkami z 2 poł. XIX w. Za pałacem ciągnie się rozległy park (22,6 ha) nad rz. Mereczanką, chroniony od 1986 r. jako pomnik przyrody. Założony na pocz. XIX w., jest on jednym z najpiękniejszych klasycystycznych parków krajobrazowych na Litwie. Jedna z alej nosi imię Juliusza Słowackiego. Przed pałacem znajduje się kolisty gazon. W lesie na wzgórzu za Mereczanką (ok. 300 m od pałacu), znajduje się otoczony wysokim kamiennym murem cmentarz rodzinny właścicieli majątku. Pochowani są tu m.in. Jan Śniadecki, pierwszy z rodu właściciel majątku - Ignacy Baliński, Michał Baliński i jego żona Zofia ze Śniadeckich oraz ich synowie Konstanty - właściciel Jaszun do śmierci w 1891 r. i Jan - psychiatra, profesor Uniwersytetu Petersburskiego. |