powrót na początek         Litwa i Białoruś 2003      Litwa      KOWNO
   zdjęcia      panorama   Ruiny zamku. Pierwszy zamek wzniesiono w tym miejscu w XIII w. Była to jedna w licznych warowni litewskich chroniących kraj od napadów krzyżackich. W odróżnieniu jednak od innych obronnych budowli, wznoszonych w tym okresie niemal wyłącznie z drewna, był to zamek murowany, najstarszy na Litwie. Został on zniszczony przez Krzyżaków w 1362 r., a w 1368 r. na jego miejscu stanął nowy, którego ruiny zachowały się do dziś. Zamek był budowlą na planie nieregularnego czworokąta i miał cztery narożne baszty. W 2 poł. XVI w. wzmocniono go, budując wokół pd.-wsch. narożnika basteję. Wylewy pobliskiej Wilii w XVII i 1 poł. XVIII w. naruszyły strukturę zamku i spowodowały zawalenie się północnej części murów wraz z dwiema basztami. W XIX w. terytorium zamku było zabudowane niedużymi drewnianymi domkami, a ocalałe fragmenty budowli częściowo rozebrano. Zachowały się dwie narożne baszty: południowo-wschodnia okrągła) i południowo-zachodnia (kwadratowa), łączący je odci­nek murów obwodowych (mur południowy), oraz przyległe do baszt fragmenty murów zachodniego i wschodniego. Okrągłą basztę otacza półokrągła basteja z podziemiami. Wokół zamku znajduje się głęboka i szeroka fosa.

   Kowno. Pałac Massalskiego w kompleksie klasztoru bernardynek.   Kościół katolicki p.w. Św. Trójcy i klasztor bernardynek. Klasztor bernardynek założony został w Kownie w XVI w. i początkowo mieścił się w gotyckich kamienicach stojących przy rynku. W 1624 r. zabudowania spaliły się, a na ich miejscu wybudowano w l. 1624-1634 nowy okazały gotycki kościół oraz murowane zabudowania klasztoru. Budowę sfinansował marszałek szlachty powiatu kowieńskiego Aleksander Massalski. Klasztor został skasowany w 1864 r., w jego zabudo­waniach umieszczono seminarium duchowne, a kościół stał się świątynią parafialną.
Kościół p.w. Św. Trójcy jest świątynią gotycką, z elementami architektury renesansu. Jest to trójnawowa budowla halowa z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Z boku świątyni, przy południowej nawie bocznej znajduje się pojedyncza czworoboczna wieża, przez którą wiedzie główne wejście do kościoła. We wnętrzu zwracają uwagę piękne gwiaździste sklepienia w nawie głównej i w prezbiterium. Najcenniejszym elementem wyposa­żenia jest cudowny obraz MB.
Zespół zabudowań klasztoru składa się z kilku korpusów. Główny budynek, zwany pałacem Massalskiego, połączony piętrowym łącznikiem ze świątynią, został wzniesiony przed 1635 r. Jest to budowla dwukondyg­nacyjna, na planie prostokąta, ozdobiona piękną renesansową fasadą, zwieńczoną trójkondygnacyjnym fron­tonem ze spływami wolutowymi.

   Kowno. Ratusz.   Ratusz. Najbardziej reprezentacyjna budowla miasta, stojący pośrodku rynku, wzniesiono w l. 1542-1543. Początko­wo był to budynek parterowy, bezwie­żowy, utrzymany w stylu gotyckim. W k. XVI w. dobudowano piętro oraz wysoką wieżę. Obiekt odnowiono w 1638 r., a w l. 1771-1780 gruntow­nie przebudowano w stylu barokowym. Wówczas także pod­wyższono wieżę do obecnej wysokości 53 m. W 1824 r. władze rosyjskie urządziły tu tymczasową cerkiew, a później skład broni.    Ratusz   Zdewastowany budynek w l. 1836-1838 został podda­ny gruntownej restauracji wg projektu arch. Karola Podczaszyńskiego oraz bogato wyposażony, by służyć jako carska rezyden­cja, gdzie władca Rosji zatrzymywał się podczas podróży do zachodnich guberni oraz za granicę. W l. 1865-1869 w budynku działał teatr, a od 1869 do 1944 r. w ratuszu, tak jak pierwotnie, mieściły się władze miasta. Ratusz, powszechnie uznawany za jeden z najpiękniejszych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, jest budowlą dwukondygnacyjną, wzniesioną na planie prostokąta, nakrytą wysokim łamanym dachem. Przed fasadę wysunięta jest bardzo wysoka sześciokon­dygnacyjna wieża, której trzy dolne kondyg­nacje są czworoboczne, a trzy górne - ośmioboczne. W czwartej i piątej kondygnacji znajdują się obrzeżo­ne balustradami balkony widokowe. Szczyt fasady po obu stronach wieży zdobią attyki tralkowe i spływy wolutowe. Przy pd. elewacji bocznej znajduje się główne wejście, zaakcentowane niskim portykiem o dwu parach kolumn dźwigających balkon z balustradą. Całą dolną kondygnację pokrywa boniowanie. Pod budynkiem znajdują się gotyckie piwnice, ze sklepieniami opartymi na masywnych filarach.

   Kowno. Kościół jezuitów.   Kościół katolicki p.w. św. Franciszka Ksawerego i klasztor jezuitów. W 1642 r. jezuici, bracia Wojciech, Kazimierz i Piotr Kojałowiczowie, posiadający kamienicę przy kowieńskim rynku, zapisali ją zakonowi jezuitów. Zakonnicy urządzili w niej kaplicę i pomieszczenia klasztorne. W 1666 r. rozpoczęto budowę dużego kościoła. W l. 1761-1768 wybudowano przyległe do kościoła dwukondygnacyjne obszerne gmachy klasztoru i kolegium jezuickiego. W 1807 r. kolegium zostało zamienione na szkołę świecką, tzw. kowieńską szkołę powiatową, w której z nakazu Uniwersytetu Wileńskiego w l. 1819-1823 pracował jako nauczyciel Adam Mickiewicz, a także mieszkał w przydzielonym mu w budynku szkolnym pokoju.
Barokowy kościół p.w. św. Franciszka Ksawerego jest trójnawową bazyliką wzniesioną na planie prostokąta, z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Trójkondygnacyjną fasadę o znakomitych proporcjach, zwieńczoną attykowym szczytem z trójkątnym frontonem, flankują dwie wysokie na 48 m, smukłe pięciokondygnacyjne wieże. Najcenniejszymi elementami wyposażenia są barokowy ołtarz główny, ozdobiony licznymi kolumnami wypełniającymi prezbiterium oraz dobrej klasy organy. Budynki klasztoru i kolegium, wzniesione na planach prostokątów, obecnie cztero­kondygnacyjne, w dwu dolnych kondyg­nacjach zachowały oryginalne dekoracje barokowe w postaci pilastrów. Na ścianie budynku pozostała tablica z napisem w języku litewskim i rosyjskim "Tu mieszkał i tworzył Adam Mickiewicz w latach 1819-1823".

   Kowno. Dom Perkuna.   Dom Perkuna, gotycki, zbudowany na przeł. XV i XVI w. z czerwonej nietynkowanej cegły. Nazwa domu wiąże się z miejscową tradycją, wg której mieściła się tu w czasach pogańskich świątynia litewskiego boga Perkuna, bowiem jego figurka ozdabiała niegdyś szczyt domu. W rzeczy­wistości dom był pierwotnie kamienicą kupiecką, a w 2 poł. XVI w. został zakupiony przez jezuitów z poblis­kiego klasztoru, którzy w 1643 r. urządzili tu kaplicę. Po kasacie klasztoru w 1773 r. opuszczony i zdewastowany. W XIX w. został odbudowany, była tu m.in. szkoła dla szlachty i teatr, do którego uczęszczał mieszkający w pobliżu Adam Mickiewicz. W 2 poł. XIX w. ponownie opuszczony i zdewastowany, na przeł. XIX i XX w. urządzono tu szkołę cerkiewną. W 1928 r. budynek zwrócono jezuitom; mieścił się tu internat prowadzonej przez nich szkoły. Po 2 wojnie światowej były tu szkoły. Jego ozdobą jest wspaniały, późnogotycki trójkątny szczyt fasady, w stylu gotyku "płomienistego", przypominający fasadę kościoła św. Anny w Wilnie. Bogatą ornamentykę tworzą gotyckie sterczyny, nisze obramowane giętymi profilowanymi żebrami oraz szeroki pas fryzu z geometrycznym ornamentem.

   Kościół Witoldowy   Kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP tzw. kościół Witolda, gotycki, najstarszy w Kownie, fundowany przez wielkiego księcia Witolda po bitwie nad Worsklą w 1399 r., zbudowany na pocz. XV w. i przekazany sprowadzonym tu przez księcia franciszkanom. Pierwotnie była to świątynia bezwieżowa, nieco później z przodu dobudowano wieżę. Kościół był kilkakrotnie niszczony i odbudo­wywany. Jest to świątynia trójnawowa, halowa, wzniesiona na planie krzyża, z dwiema bocznymi kaplicami, wielobocznie zamkniętym prezbiterium i pojedynczą zakrystią. Przed fasadę wysunięta jest wielokondygnacyjna ośmioboczna wieża z niewielkim przedsionkiem, nakryta wysokim spiczastym dachem z XX w. Ściany świątyni wzmacniają masywne szkarpy. Szczyty korpusu głównego i kaplic zdobią schodkowe ustawione sterczyny i ostrołukowe wnęki. W skromnym wnętrzu świątyni zwracają uwagę gwiaździste żebrowane sklepienia w prezbiterium i kaplicy północnej.

   Kowno. Archikatedra.   Archikatedra katolicka p.w. śś. Piotra i Pawła, największy kościół gotycki na Litwie (długość 84 m, szerokość 34 m, wysokość nawy głównej 26 m), o murach wzniesionych z czer­wonej, nietynkowanej cegły. Jej budowę rozpoczęto w 1413 r. - powstała wówczas jej część stanowiąca obecne prezbiterium. Budowa świątyni, z długimi przerwami, ciągnęła się przez ponad dwa stulecia. W l. 1893-1894 przy bocznej ścianie prezbiterium wzniesiono neogotycką kaplicę, jedną z najciekawszych na Litwie, projektowaną przez arch. F. Wyganowskiego, a do zakrystii dobudowano apsydę.    Archikatedra   W 1895 r. świątynia uzyskała rangę katedry, a w 1921 r. - tytuł bazyliki mniejszej. Kościół był nieprzerwanie czynny. Monumentalna świątynia jest trójnawową bazyliką na planie prostokąta, z wydłużonym, półkoliście zamkniętym prezbiterium i przyleg­łymi do niego zakrystią i kaplicą, również zamkniętymi półokrągłymi apsydami. Przy pd. boku fasady, zwieńczonej trójkątnym frontonem, wznosi się pojedyncza czworoboczna wieża wysokości 42 m. Ściany prezbiterium oraz zakrystii i kaplicy wzmacniają schodkowe szkarpy, podobnie wzmocnione są także wystające ponad nawy boczne ściany nawy głównej. Bardzo cenne jest wypo­sażenie wnętrza kościo­ła: wspaniały dwupięt­rowy barokowy ołtarz główny, wykonany w 1775 r. (12 Aposto­łów towarzyszących Grupie Ukrzyżo­wania) i 9 ołtarzy bocznych, w tym piękny XVII-wieczny drewniany ołtarz w lewej nawie, fragmenty XVII-wiecznej polichromii w prezbiterium, liczne cenne obrazy, w tym m.in. "Wniebowzięcie NMP" z 1686 r. pędzla Johanna Gotharda Berchhoffa, "Madonna wśród kwiatów" malarza szkoły flamandzkiej z 1 poł. XVII w. oraz XIX-wieczne płótna znanego rysownika i ilustratora Michała Elwiro Andriollego.

   Kowno. Kościół św. Jerzego.   Kościół p.w. św. Jerzego i klasztor bernardynów. Klasztor bernardynów w Kownie ufundował w 1467 r. marszałek kowieński i kasztelan grodzieński S. Sędziwojewski. Kościół i przyległy do niego czworobok budynków klasztornych wybudowano w l. 1487-1502. Bernardyni kowieńscy znani byli niegdyś w całej Rzeczypospolitej, a także poza jej granicami, z produkcji tabaki oraz znakomitych napojów alkoholowych - miodów i nalewek. Pomimo wielokrotnych przekształceń, kościół p.w. św. Jerzego jest jedną z najlepiej zachowanych (a także największych) świątyń gotyckich na Litwie, która uniknęła poważniejszych przeróbek i zachowała pierwotną bryłę oraz oryginalne, nietynkowane elewacje z czerwonej cegły. Kościół jest ogromną bezwieżową, trójnawową świątynią halową, wzniesioną na planie prostokąta, z wydłużonym półkoliście zamkniętym prezbiterium. Przyległe do kościoła i wzniesione w tym samym okresie zabudowania klasztoru tworzą wraz ze świątynią zamknięty czworobok budynków z prostokątnym dziedzińcem wewnętrz­nym. Pierwotnie budynki były dwukondygnacyjne, w 1925 r. podwyższono je o trzecią kondygnację, a po 2 wojnie światowej nad północnym skrzyd­łem nadbudowano czwartą. Kilkakrotnie przebudowane budynki mają obecnie zewnętrzny wystrój neobarokowy, jednak we wnętrzach zachowało się wiele elementów gotyckich i renesansowych. Pomieszczenia na parterze zachowały oryginalne sklepienia krzyżowe i kolebkowe z lunetami.

   Kowno. Gotyckie kamienice przy rynku.   Zespół zabudowy Rynku czyli Placu Ratuszowego. Jest to najcenniejszy fragment Starówki kowieńskiej i jedyny zachowany na Litwie w całości zespół zabudowy głównego placu miejskiego. Wszystkie stojące przy prostokątnym placu budynki mają wartość zabytkową. Do zabytków najwyższej klasy należą wznoszący się pośrodku rynku ratusz oraz stojąca w pn-wsch narożniku archikatedra. Przy Placu Ratuszowym stoją dwa zespoły klasztorne: kościół św. Franciszka i klasz­tor jezuitów oraz kościół św. Trójcy i klasztor bernardynek. Całą zach. pierzeję rynku zajmuje zespół zabudowań stacji pocztowej, a pd.-zach. narożnik - pałac Syruciów. Pozostałe pierzeje rynku zajmują zabytkowe kamienice z XVI-XVII w., poddane gruntownej restauracji w l. 80-tych XX w., która przywróciła im pierwotny wygląd, zmieniony po licznych przebudowach w XIX i XX w. Większość kamienic ma wystój gotycki, renesansowy lub klasycystyczny, w niektórych z nich znajdują się elementy każdego z tych stylów.


Powrót