Cerkiew p.w. Św. Trójcy i klasztor bazylianów
Cerkiew Św. Trójcy została ufundowana jako świątynia prawosławna w 1514 r. przez hetmana wielkiego
litewskiego ks. Konstantego Ostrogskiego dla uczczenia zwycięstwa nad wojskami moskiewskimi w bitwie
pod Orszą. Przy cerkwi założony został jednocześnie monastyr prawosławny. W 1823 r., podczas
procesu filaretów, rząd carski zajął pierwsze piętro klasztoru na więzienie, a w jednej
z cel, nazwaną później "celą Konrada" przez 6 miesięcy więziony był Adam Mickiewicz,
który wrażenia z tego okresu zawarł w III części "Dziadów". Cerkiew p.w. Św. Trójcy
jest świątynią trójnawową typu halowego, wzniesioną na planie prostokąta, z trzema apsydami w części
ołtarzowej.
Do południowej ściany świątyni przylegają kaplica p.w. Podwyższenia Św. Krzyża i kaplica Tyszkiewiczów
z kryptą grobową, do północnej zaś - kaplica p.w. Św. Łukasza. Front świątyni, ozdobiony pilastrami
i łukowatym portalem, wieńczy ścianka attykowa oraz półkolisty fronton, flankowany przez dwie
ośmioboczne wieżyczki. Dwie znacznie wyższe dwukondygnacyjne smukłe wieże w stylu baroku
wileńskiego wznoszą się przy elewacji tylnej. Cerkiew stoi pośrodku rozległego dziedzińca, otoczonego
z dwu stron przez dwa prostopadłe do siebie barokowo-klasycystyczne trójkondygnacyjne skrzydła
klasztoru bazyliańskiego z przeł. XVIII i XIX w. Od strony zewnętrznej z jednym
z korpusów łączy się wieża wybudowana w 2 poł. XIX w. Przed wejściem od strony dziedzińca
na gmachu klasztoru w 1992 r. (na miejscu starej, litewsko-rosyjskiej) wmurowano tablicę
z napisem w językach polskim i litewskim, informującą, że więziony był tu Adam Mickiewicz. Od
północnej strony dziedzińca stoi wysoka dzwonnica z XVI w., czworoboczna, o ściętych
narożach, przebudowana w XIX w. |
Litwa i Białoruś 2003