Zamki wileńskie.
Pierwszy zamek, zwany Zamkiem Górnym, został zbudowany
przez Giedymina na górze przy ujściu Wilenki do Wilii po przeniesieniu jego głównej siedziby z Trok
do Wilna w 1323 r. Odtąd Wilno uznawane było za stolicę Litwy. Góra nazywana jest dziś Górą Zamkową,
lub Górą Giedymina. Zamek Górny został rozbudowany przez Witolda na pocz. XV w. Zamek ten spełniał
głównie funkcje obronne, natomiast jako mieszkanie władców służył Zamek Dolny, wzniesiony w XV w.
u stóp Góry Zamkowej, w pobliżu kościoła katedralnego.
Zespół zabudowy ulic Zamkowej, Wielkiej i Ostrobramskiej.
Ulice te stanowią kolejne odcinki głównego ciągu komunikacyjnego wileńskiego Starego Miasta. Do
najciekawszych budynków stojących przy ulicy Zamkowej należy dawny dom kapituły wileńskiej (nr 4),
trójkondygnacyjny z renesansową attyką arkadową. Sąsiednią posesję zajmuje renesansowy Pałac
Arcybiskupi (nr 6) z arkadą nad wylotem Zaułka Bernardyńskiego. Obok niego stoi klasycystyczny
budynek dawnej księgarni Zawadzkich (nr 8). Najciekawszy przy ul. Zamkowej jest gotycki dom
(nr 12) z piękną fasadą z czerwonej cegły.
Zespół zabudowy Zaułka Bernardyńskiego.
Jedna z najbardziej uroczych uliczek wileńskich. Wszystkie dwukondygnacyjne budynki stojące przy zaułku,
pochodzące z XVI-XVIII w. (niektóre później przebudowane), mają wartość zabytkową. Ich bramy
zdobią barokowe portale, bardzo interesujące są też dziedzińce.
Ratusz,
klasycystyczny, zbudowany wg projektu Wawrzyńca Gucewicza w k. XVIII w. na miejscu starego
ratusza w którym w 1781 r. zawaliła się wieża całkowicie demolując budynek.
Kościół katolicki p.w. św. Mikołaja,
gotycki, zbudowany w roku chrztu Litwy 1387, przebudowywany w 1514 r., w k. XVI, w 2
poł. XVIII i w 1 poł. XIX w. Kościół jest jedną z najstarszych świątyń Wilna i całej
Litwy. Mimo licznych przeróbek zachował charakter gotycki. Jest to budowla trójnawowa, halowa,
wzniesiona na planie prostokąta, z pięciobocznie zamkniętym prezbiterium i pojedynczą zakrystią,
nad którą wznosi się dwukondygnacyjna czworoboczna wieża.
Kościół katolicki p.w. Wniebowzięcia NMP i klasztor franciszkanów.
Franciszkanie zostali sprowadzeni do Wilna jeszcze w czasach pogańskich, czyli przed 1386 r.
Ich pierwszy kościół, wzniesiony poza murami miasta zniszczył najazd krzyżacki w 1390 r.
Następna świątynia powstała już w obecnym miejscu i została poświęcona w 1421 r.
Jest to jeden z najstarszych kościołów Wilna.
Kościół p.w. św. Ducha i klasztor dominikanów.
Pierwszy, drewniany kościół w tym miejscu fundowany był przez Władysława Jagiełłę w 1408 r.
Świątynia spłonęła w 1441 r. Następną zbudował Kazimierz Jagiellończyk, a w 1501 r.
Aleksander Jagiellończyk ufundował przy niej klasztor dominikanów. Na miejscu drewnianego kościoła
murowaną świątynię wzniesiono na pocz. XVII w.
Fragmenty murów miejskich z basteją i Ostrą Bramą.
Z pierścienia i umocnień miejskich z licznymi bramami i basztami, jakim Wilno
zostało otoczone w XVI w., do naszych czasów zachowały się nieliczne fragmenty. Większość
tych obwarowań została rozebrana z polecenia władz rosyjskich po III rozbiorze Rzeczypospolitej, ok.
1800 r. Zachowała się tylko jedna z bram miejskich - Ostra Brama,
Cerkiew p.w. Św. Ducha i klasztor prawosławny.
Cerkiew i monastyr zostały założone na mocy królewskiego przywileju w 1597 r. przez
prawosławne bractwo Św. Trójcy. Pierwotna cerkiew była drewniana. W 1638 r. na jej miejscu
wzniesiono obecną, barokową świątynię, przebudowaną po pożarze w 1749 r.
Cerkiew p.w. Św. Trójcy i klasztor bazylianów.
Cerkiew Św. Trójcy została ufundowana jako świątynia prawosławna w 1514 r. przez hetmana wielkiego
litewskiego ks. Konstantego Ostrogskiego dla uczczenia zwycięstwa nad wojskami moskiewskimi w bitwie
pod Orszą. Przy cerkwi założony został jednocześnie monastyr prawosławny. W 1823 r., podczas
procesu filaretów, rząd carski zajął pierwsze piętro klasztoru na więzienie, a w jednej
z cel, nazwaną później "celą Konrada" przez 6 miesięcy więziony był Adam Mickiewicz,
który wrażenia z tego okresu zwarł w III części "Dziadów".
Kościół katolicki p.w. św. Teresy z Avili i Kaplica Ostrobramska.
Zakon karmelitów bosych został sprowadzony do Wilna w 1626 r. W l. 1621-1627 wzniesiono duży
zespół zabudowań klasztornych, mieszczący główny konwent karmelitów w Wielkim Księstwie Litewskim.
W l. 1633-1654 na miejscu tymczasowego kościółka drewnianego zakonnicy wystawili nową zachowaną do
naszych czasów wspaniałą świątynię, uznawaną za jeden z najpiękniejszych kościołów barokowych
Wilna. Z historią kościoła i klasztoru karmelitów nierozerwalnie wiąże się historia cudownego
obrazu MB i Kaplicy Ostrobramskiej.
Cmentarz katolicki na Rossie
założony w 1801 r. składający się z części zwanych Starą i Nową Rossą, o łącznej
powierzchni 10,8 ha. Jest to największy i najcenniejszy ze starych cmentarzy wileńskich, malowniczo
zlokalizowany na pagórkach porośniętych starodrzewem. Cmentarz przedstawia ogromną wartość historyczną,
jako miejsce pochówku bardzo wielu znanych osób, a także wartość artystyczną, ze względu na
nagromadzenie cennych pod względem artystycznym pomników nagrobnych, kaplic grobowych i sarkofagów.
Kościół p.w. śś. Piotra i Pawła na Antokolu.
Kościół, zbudowany w l. 1668-1676, ufundował hetman wielki litewski Michał Kazimierz Pac jako wotum
za ocalenie życia zagrożonego podczas pojmania przez skonfederowane wojsko. Ze względu na niezwykłe
bogactwo dekoracji wnętrza (przede wszystkim sztukaterii), nie mające odpowiednika w całej Europie
(poza kilku kościołami we Włoszech), antokolska świątynia uznawana jest za jeden z najciekawszych
i najcenniejszych kościołów w Wilnie.
Góra Trzykrzyska.
Wznosi się na terenie parku Altaria i stromymi stokami opada ku dolinie rz. Wilenki. Rozciąga się
stąd najpiękniejszy widok na Wilno. Nazwa góry, zwanej też niegdyś Łysą, pochodzi od trzech drewnianych
krzyży, które stały na jej wierzchołku ponoć już od czasów założenia miasta, choć najstarsza wzmianka
o nich pochodzi dopiero z pocz. XVIII w.
Katedra katolicka p.w. śś. Stanisława i Władysława.
Katedra wileńska została ufundowana przez Władysława Jagiełłę, po przyjęciu przez niego i przez
całą Litwę chrztu w 1387 r. Początkowo był to kościół drewniany, który stanął na miejscu
znajdującego się tu przedtem pogańskiego świętego gaju. Katedra jest ogromną bezwieżową trójnawową
budowlą halową wzniesioną na planie prostokąta. Fasadę, z rzeźbami nadwornego rzeźbiarza króla
Stanisława Augusta - Tomasa Righiego, wykonanymi w l. 1783-1791, akcentuje monumentalny portyk
o sześciu kolumnach dźwigających szerokie ozdobione pasem fryzu belkowanie i otoczony
gzymsem kostkowym trójkątny fronton z płaskorzeźbą przedstawiającą ofiarę Noego po wyjściu z Arki.
Kościół katolicki p.w. śś. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty
niegdyś farny, później przez wiele lat użytkowany przez jezuitów i służący jako akademicki.
Świątynia, pierwotnie gotycka, fundowana przez króla Władysława Jagiełłę, została wybudowana w l.
1400-1427 jako parafialny kościół Wilna, w miejscu pierwotnego drewnianego kościółka
wzniesionego przez Jagiełłę tuż po Chrystianizacji Litwy w r. 1387.
Zespół zabudowań Uniwersytetu Wileńskiego
najstarszej wyższej uczelni na Litwie i w całej Europie Wschodniej. Początkiem uczelni było kolegium
założone w 1570 r. przez jezuitów. W 1579 r. król Stefan Batory nadał kolegium status wyższej
uczelni, która została nazwana Akademią Wileńską. Jej pierwszym rektorem był znakomity kaznodzieja ks.
Piotr Skarga.
Kościół katolicki p.w. św. Anny,
gotycki, fundowany przez wielkiego księcia litewskiego Aleksandra Jagiellończyka, zbudowany
z czerwonej, nietynkowanej cegły w l. 1492-1500. Jest najwspanialszym na ziemiach dawnej
Rzeczypospolitej zabytkiem późnego gotyku francusko-flamandzkiego, tzw. gotyku płomienistego.
Jest to niewielka jednonawowa świątynia z wielobocznie zamkniętym prezbiterium i pojedynczą zakrystią.
Kościół katolicki p.w. śś. Franciszka i Bernardyna.
Kościół jest świątynią trójnawową, typu halowego, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, dwiema
bocznymi kaplicami, niskim przedsionkiem i trzema narożnymi ośmiobocznymi wieżyczkami. Fasadę,
podzieloną pionowo przez cztery schodkowe szkarpy i znajdujące się pomiędzy nimi gotyckie,
ostrołukowe okna, wieńczy wspaniały pięciokondygnacyjny szczyt.
Cerkiew prawosławna p.w. św. Mikołaja.
Cerkiew była fundowana przez hetmana wielkiego litewskiego ks. Konstantego Otrogskiego w 1514 r.
i gruntownie przebudowana w 1748 i w 1865 r. Jest to świątynia jednonawowa, z nawą
na planie zbliżonym do kwadratu i trzema apsydami w części ołtarzowej. Przed fasadę wysunięte
są przylegające do naroży kaplica i wieża. Kaplica jest dwukondygnacyjna (ośmiobok na czworoboku), masywna
i niska, nakryta sferyczna kopuła. Wieża natomiast jest wielokondygnacyjna i bardzo wysoka,
nakryta spiczastym dachem namiotowym. Elewacje świątyni zdobią pasy kolorowej cegły.
Kościół katolicki p.w. św. Kazimierza.
Kościół został zbudowany w l. 1604-1615 przez jezuitów. Świątynia jest trójnawową bazyliką na planie
krzyża, z szerokim transeptem, półkoliście zamkniętym prezbiterium i dwiema zakrystiami.
|